Μαθήματα ζωής από τους σκύλους!

• ΓΙΑ ΝΑ ΖΟΥΜΕ ΚΑΛΥΤΕΡΑ

Όλγα Μουλάκη, M.Sc., Ψυχολόγος

Τα θετικά συναισθήματα των σκύλων μας ωριμάζουν συναισθηματικά.

Ζουν δίπλα μας,... μας συντροφεύουν ως ανθρωπότητα από τ’ αρχαία χρόνια κι ακόμα δεν έχουμε καταλάβει το σημαντικότερο μάθημα για τη ζωή που μας προσφέρουν: την αγάπη χωρίς όρια και όρους! Ο σκύλος είναι φίλος, φύλακας, παρέα, μας προσφέρει αφοσίωση, χαρά, αγάπη ακόμα και στον θυμό μας, μας προσφέρει το πολυτιμότερο συναισθηματικό δώρο: αποδοχή έτσι όπως ακριβώς είμαστε. Όμως ακόμα δεν έχουμε καταφέρει να το δούμε. Με τη βοήθεια του εκπαιδευτή και λάτρη των σκύλων (και των ζωών) Βασίλη Μπορομπόκα μπορούμε να μάθουμε το πώς, σε μια σύντομη συνέντευξη μιας ψυχολόγου μαζί του.

Μια ιδιαίτερη συγγένεια...
Βασίλη, υπάρχουν κάποια κοινά στοιχεία – ομοιότητες- μεταξύ ανθρώπων και σκύλων;

Εννοείται πως υπάρχουν!
Καταρχήν είμαστε κοινωνικά ζώα με κοινωνικές δεξιότητες και ανάγκη για "παρέα". Οι άνθρωποι και οι σκύλοι έχουν δομή κι ιεραρχία.
Μαθαίνουμε με παρόμοιο τρόπο, δηλαδή τείνουμε να κάνουμε κάτι όταν υπάρχει κίνητρο κι ανταμοιβή και αποφεύγουμε oτιδήποτε φέρνει τιμωρία.
Επίσης, δεν είναι τυχαίο το πόσο καλά συνυπάρχουμε (έτσι τουλάχιστον θέλω να πιστεύω...) καθώς η συνεργασία ανθρώπου-σκύλου αριθμεί τουλάχιστον 14-15.000 χρόνια κοινής πορείας και εξέλιξης.
Σημαντική ομοιότητα είναι η αίσθηση ασφάλειας που χρειαζόμαστε σκύλοι και άνθρωποι από την αγέλη - οικογένεια αλλά και η στήριξη που παρέχει το ένα μέλος στο άλλο. Ένα κοινό γνώρισμα είναι η ανάγκη για κοινωνικοποίηση. Δείτε, τόσο τα παιδιά όσο και τα κουτάβια χρειάζονται ν' αλληλεπιδρούν με άτομα του είδους τους από πολύ μικρή ηλικία ώστε να αποκτήσουν κοινωνικές δεξιότητες, ενώ η ανάγκη για αγάπη, συντροφιά και εγγύτητα είναι από τα κύρια χαρακτηριστικά και των δύο μας. Επομένως στην κλασσική ελληνική ατάκα "έλα μωρέ, σκύλος είναι…", χωράει πολύ διόρθωση και ...αντιπαράθεση.

Έχουν Συναισθηματική Νοημοσύνη (E.I.) οι σκύλοι; Δηλαδή έχουν συναισθήματα; Μπορεί να βιώνουν καταστάσεις με τρόπο όμοιο μ’ εμάς;

Θα σας απαντήσω μεταφέροντας αυτούσια την δήλωση του Dr. Gregory Berns, διακεκριμένου Νευροεπιστήμονα, συγγραφέα και καθηγητή Ψυχιατρικής, Πανεπιστήμιο Emory στην Ατλάντα: «Η δυνατότητα να βιώνουν θετικά συναισθήματα όπως είναι η αγάπη και η αφοσίωση σημαίνει ότι τα σκυλιά έχουν ένα επίπεδο ευαισθησίας που μπορεί να συγκριθεί μ’ αυτό των παιδιών».
Χωρίς να θέλω να φανώ αλαζόνας, δεν περίμενα το αποτέλεσμα και την εξαιρετική αυτή δήλωση για τα συναισθήματα των σκύλων. Ζώντας όλη μου τη ζωή με σκύλους ήμουν πεπεισμένος πως ένιωθαν περισσότερα από τα λεγόμενα πρωτογενή συναισθήματα όπως ο φόβος, ο θυμός, η χαρά κ.λπ.
Η συγκεκριμένη δήλωση του Δρ. Μπερνς βασίστηκε σε επιστημονικά τεκμηριωμένη έρευνα καθώς εκπαιδευμένοι σκύλοι έμπαιναν ξύπνιοι σε μαγνητικό τομογράφο και έτσι οι ειδικοί χαρτογράφησαν τον εγκέφαλό τους βγάζοντας σημαντικά συμπεράσματα. Όπως για την δραστηριότητα στον κερκοφόρο πυρήνα τους, όταν βλέπουν ένα αγαπημένο πρόσωπο. Νομίζω πως αυτό θα το καταλάβουν όσοι έχουν σκύλο και θυμηθούν πώς κάνει όταν τους βλέπει να μπαίνουν σπίτι...
Τέλος, ν’ αναφέρω πολύ πριν απ’ όλες αυτές τις σύγχρονες έρευνες δύο "παππούδες" μας που είχαν αναφορές στους σκύλους. Πρώτα τον Όμηρο με την ιστορία του Άργου ο οποίος περίμενε τον Οδυσσέα για να "φύγει", αλλά και τον Αριστοτέλη που είχε εντοπίσει στοιχεία για την ύπαρξη συναισθημάτων από το 350 π.Χ. γράφοντας το "Περί ζώων ιστορίας".

Σχετικά με την αντίληψη…
Πως μας αντιλαμβάνεται ένας σκύλος; Τι είναι αυτό που τον ωθεί στο να μας καταλαβαίνει;

Πως μας αντιλαμβάνονται οι σκύλοι; Σαν να πρόκειται για τους καλύτερους profilers του F.B.I...Όντως, οι αγαπημένοι μας φίλοι είναι αυτοδίδακτοι και εξαιρετικοί φυσιογνωμιστές. Τους είναι σημαντικό να μας αποκωδικοποιούν ώστε να προβλέπουν τις αντιδράσεις μας και ταυτόχρονα να κερδίζουν ή να αποφεύγουν αντίστοιχα. Αυτό που καταλαβαίνουν είναι πώς αισθανόμαστε, μέσω μικρών αλλαγών στο πρόσωπό μας, στη στάση του σώματος ή ακόμη και στη μυρωδιά μας.
Ένας σκύλος καταλαβαίνει πολύ καλύτερα τον άνθρωπο απ’ ότι εμείς αυτούς. Η απόδειξη είναι πως τα τελευταία 20-30 χρόνια έχουν αλλάξει απίστευτα οι γνώσεις και οι πληροφορίες για την αντίληψη και τις δυνατότητες των σκύλων. Οι σκύλοι ίδιοι ήταν χιλιάδες χρόνια, εμείς αλλάξαμε και τους καταλάβαμε (ή τουλάχιστον το παλεύουμε...).
Τόσες χιλιάδες χρόνια που μας συντροφεύουν έχουν μάθει λοιπόν τα πάντα για εμάς. Και για του λόγου το αληθές πόσες φορές δεν έχετε ακούσει για το αν έχουν έκτη αίσθηση οι σκύλοι;

Αν έχουν τόσο ικανή αντίληψη, σημαίνει πως μαθαίνουν…
Ποιά μέθοδος είναι η καλύτερη για να διδάξουμε ένα σκύλο;

Βασικά νομίζω πως οι σκύλοι μας μαθαίνουν...
Μας μαθαίνουν γι' αρχή να είμαστε άνθρωποι! Κι ένας άνθρωπος μπορεί με τη σειρά του να διδάξει τον σκύλο τι του αρέσει και τι τον ενοχλεί.
Η καλύτερη μέθοδος πρώτα απ’ όλα είναι αυτή που δεν παραβιάζει τον σκύλο αλλά αυτή που του δίνει κίνητρο να δουλέψει. Και πιστέψτε με, αν καταφέρεις να βρεις το κουμπί του σκύλου σου, εκπλήσσεσαι με την όρεξη και την διάθεσή του να μάθει και να σ' ευχαριστήσει. Η βάση της σωστής όπως την ονομάζω εκπαίδευσης πρέπει να είναι η ανταμοιβή. Γιατί έτσι δημιουργείς ένα ασφαλές περιβάλλον όπου ο σκύλος δεν φοβάται να δοκιμάσει συμπεριφορές αλλά και που αντιδρά μ' ενδιαφέρον και όχι με φόβο στο μάθημα.
Ευτυχώς πάντως που σιγά-σιγά και στην Ελλάδα αρχίζουμε ν' απαγκιστρωνόμαστε από τις ξεπερασμένες κι επικίνδυνες αντιλήψεις της εκπαίδευσης που βασίζεται στον εξαναγκασμό, στη βία και σ’ όλα αυτά που εν τέλει βλάπτουν τον σκύλο. Εγώ παρομοιάζω αυτού του τύπου την εκπαίδευση με τις γνωστές ιστορίες που ακούγαμε από τους γονείς και τους παππούδες μας για το ξύλο που έτρωγαν στο σχολείο για να "μάθουν". Υπάρχει κάποιος γονιός που θ' άφηνε τον δάσκαλο να δείρει το παιδί του; Φαντάζομαι πως όχι. Τότε γιατί ν' αφήσει να συμβεί με τον σκύλο του;

Τελικά, η συμβίωση μ’ ένα σκύλο έχει πολλά οφέλη.
Για ποιο λόγο να υιοθετήσει μια οικογένεια με παιδιά ένα σκύλο;

Όλες οι νέες έρευνες συγκλίνουν στο πόσο βοηθητικό μπορεί ν’ αποδειχθεί ένα κατοικίδιο για ένα παιδί. Καταρχήν, μπορώ από τη δική μου πλευρά, να πω πως ο αγαπημένος φίλος του 2.5 ετών γιου μου είναι ο γάτος μας ο Σάββας και ο σκύλος μας ο Βύρωνας. Όπως είπα και πριν τα οφέλη αφορούν και στο συναισθηματικό κομμάτι αλλά και στο βιολογικό. Όταν ένα παιδί μεγαλώνει μ’ ένα ζώο μαθαίνει τις ανάγκες του ζώου, μαθαίνει να το φροντίζει, να παίζει μαζί του αλλά ταυτόχρονα να το σέβεται. Σ' αυτό το κομμάτι βέβαια μεγάλη ευθύνη έχουν οι γονείς που πρέπει να εξηγούν και να καθοδηγούν το παιδάκι στο πώς να συμπεριφέρεται σωστά.
Αναφορικά με το κομμάτι της υγείας (εκεί που παλαιότερα τα ζώα είχαν δαιμονοποιηθεί...) έγκυρα περιοδικά υγείας όπως το «Pediatrics» δημοσίευσε έρευνα όπου δείχνει πως τα παιδιά που ζουν σε σπίτια με σκύλο ή γάτα εμφανίζουν λιγότερα αναπνευστικά προβλήματα και μολύνσεις στ' αυτιά. Επίσης, ερευνητές του Kuopio University Hospital της Φιλανδίας εκτιμούν πως η παρουσία αυτών των ζώων μπορεί να ωριμάσει γρηγορότερα το ανοσοποιητικό σύστημα ενός παιδιού. Το πιο σημαντικό όμως είναι το γέλιο κι η χαρά του παιδιού την ώρα που παίζει με το καλύτερο φιλαράκι του...

Να θυμάστε…

Η συντροφιά μ’ ένα σκύλο μας βοηθά συναισθηματικά σε κάθε ηλικία διαφορετικά: παιδιά, εφηβεία, μέση και αργότερα σε μεγάλη ηλικία.
Οι σκύλοι μας αγαπούν χωρίς όρους: ό,τι και να τους κάνουμε παραμένουν αφοσιωμένοι. Μην εκμεταλλεύεστε αυτήν αγάπη, -όπως συχνά κάνουμε οι άνθρωποι μεταξύ μας-, μην παραμελείτε, μην επικρίνετε εύκολα, ούτε να τιμωρείτε αυστηρά… γιατί έτσι κερδίζουμε εξουσία αλλά χάνουμε την ουσία: μια πιο πολύτιμη συναισθηματική σχέση γεμάτη αληθινή αγάπη –όπως των παιδιών. Υπάρχουν πιο ώριμοι και σοφοί τρόποι να ρυθμίσουμε τη συμβίωση μεταξύ μας ως άνθρωποι και με το σκύλο μας.
Μαθήματα από τους σκύλους: δώστε εμπιστοσύνη, διάθεση κατανόησης, κίνητρα, επιβράβευση κι αγάπη. Θα σας γυρίσει πίσω στο πολλαπλάσιο! Το ίδιο θα συμβαίνει και με τις ανθρώπινες σχέσεις. Δοκιμάστε το!
Αν θελήσετε να βάλετε ένα σκύλο στη ζωή σας, προτιμήστε να δώσετε αγάπη, φροντίδα και σπίτι, καλύτερα να υιοθετήστε έναν αδέσποτο ή να επιλέξτε έναν από κάποια φιλοζωική οργάνωση, αντί να τον αγοράσετε ενισχύοντας έτσι το εμπόριο σκύλων.
Μαζί με τις χαρές έρχονται και οι ευθύνες στη συμβίωση μ’ ένα σκύλο: έχει ανάγκη από το χρόνο σας, από φροντίδα και βόλτες καθημερινά, εκπαίδευση, εκτόνωση με μεγαλύτερους περιπάτους, παιχνίδι … κι αυτό το συμβόλαιο είναι για τουλάχιστον 7 ως 17 χρόνια !
Ο Βασίλης Μπορομπόκας είναι αφοσιωμένος εδώ και 15 χρόνια στη Θετική Εκπαίδευση, στη Συμβουλευτική και την Επίλυση Θεμάτων Συμπεριφοράς για να συμβιώνουν με χαρά και ν’ απολαμβάνουν την παρέα μεταξύ τους, οι άνθρωποι και οι σκύλοι. Ιστοσελίδα: www.happydogs.gr
ΠΗΓΗwww.olgamoulaki.gr