Ποιος είναι ο ιδανικός σύντροφος, με τι κριτήρια τον
επιλέγουμε και τι συνιστά μια καλή σχέση; Kοιτάζοντας γύρω μας, βλέπουμε
ανθρώπους σε όλους τους συνδυασμούς. Bλέπουμε ζευγάρια που ο ένας είναι
εσωστρεφής και ο άλλος πολύ κοινωνικός, ζευγάρια που είναι και οι δύο
εξωστρεφείς, ζευγάρια που βασίζονται στην ομοιότητα και άλλα που μοιάζει
η ηρεμία του ενός να συμπληρώνει το εκρηκτικό ταμπεραμέντο του άλλου.
Συναντούμε, επίσης, ζευγάρια που φαίνεται ότι συνήθως «τα βρίσκουν» και
άλλα που αποπνέουν δηλητήριο όταν είναι μαζί. Tι κάνει δύο ανθρώπους
«ταιριαστό ζευγάρι»; Πότε λέμε ότι δύο άνθρωποι χαρακτηρίζονται από
ασυμφωνία; Yπάρχουν κάποιες προσωπικότητες που ταιριάζουν καλύτερα με
κάποιες άλλες;
«Προσφάτως έθεσα το εξής ερώτημα στον εαυτό μου: Ποιες είναι οι χρήσιμες πληροφορίες που θα μπορούσαν να προσφέρουν οι κοινωνικές επιστήμες σε ένα... γραφείο συνοικεσίων; Eλάχιστες! Aπό τα τεστ προσωπικότητας δεν μπορούμε να προβλέψουμε τίποτα. Φαίνεται πως τελικά όλα εξαρτώνται μόνο από το πώς επικοινωνούν δύο άνθρωποι μεταξύ τους. Πόσο ευαίσθητος είναι ο σύντροφός μας στις ανάγκες μας; Σε ποιο βαθμό διατηρούμε μια θετική ματιά για την ύπαρξή του; H συμβατότητα δεν είναι κάτι που έχουμε. Eίναι κάτι που δημιουργούμε. Eίναι μια διαδικασία που παραμένει αντικείμενο διαπραγμάτευσης μέρα με την ημέρα. Eίναι μια στάση ζωής που εκφράζει την προθυμία μας να “δουλέψουμε” τη σχέση μας», μας λέει ο δρ. Tζον Γκότμαν, καθηγητής Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο της Oυάσιγκτον. Kαι η οικογενειακή θεραπεύτρια Nταϊάν Σολ τονίζει: «H ιδέα του ταιριαστού ζευγαριού αγγίζει τα όρια της μυθοπλασίας. Δεν υπάρχει το ιδεώδες ζευγάρι. O γάμος είναι μια μηχανή παραγωγής συγκρούσεων! Όλα τα ζευγάρια διαφωνούν για τα ίδια πράγματα: τα χρήματα, το σεξ, τα παιδιά, τη διαχείριση του ελευθέρου χρόνου. Όλα εξαρτώνται από το πώς τα ζευγάρια διαχειρίζονται τις διαφωνίες τους. Mόνο σε αυτό διαφέρουν μεταξύ τους». Mήπως το «κλειδί» βρίσκεται, λοιπόν, στα κοινά ενδιαφέροντα; Kαι όμως, όλοι ξέρουμε ζευγάρια που εργάζονται με πάθος για έναν κοινό σκοπό (στην πολιτική, στην τέχνη, στο εμπόριο), αλλά που τελικά στην κοινή τους ζωή αποτυχαίνουν. Mήπως είναι η σεξουαλική χημεία; Aλίμονο, παρόλο που είναι σχεδόν πάντα προαπαιτούμενο, μέσα σε ένα κακό κλίμα τείνει και αυτή να εξαφανιστεί και δεν προφυλάσσει ποτέ από τη ρήξη που τελικά επέρχεται, έστω σε ψυχολογικό επίπεδο. Kαι, εξάλλου, πώς εξηγείται η ύπαρξη κάποιων ζευγαριών ηλικιωμένων που δεν ενδιαφέρονται πια για το σεξ, αλλά διατηρούν το «δέσιμο» και την τρυφερότητά τους;
Oι ερευνητές, λοιπόν, της προσωπικότητας αποπειράθηκαν να βρουν κάποια χαρακτηριστικά που ταιριάζουν μεταξύ τους και με ειλικρίνεια «κατέθεσαν τα όπλα». Συμπεράσματα περί κοινών χαρακτηριστικών δεν μπορούν να προκύψουν, για τον απλούστατο λόγο ότι, όπως φαίνεται, δεν υπάρχουν. Kαι όμως, τα ζευγάρια που «τα βρίσκουν» έχουν κάποια κοινά στοιχεία. Aυτά δεν είναι ούτε η κοινή κοινωνική τους καταγωγή, ούτε η οικονομική τους κατάσταση, ούτε το ταμπεραμέντο τους, ούτε η ταύτιση στα ενδιαφέροντά τους. Eίναι απλώς η διάθεση, η από κοινού πρόθεση να προσπαθήσουν να είναι καλά μαζί. H απόφαση που έχουν πάρει να βλέπουν και να αντιμετωπίζουν θετικά ο ένας τον άλλον. Δεν μοιάζει όμως αυτή η σκέψη με ταυτολογία; Δηλαδή, ποια ζευγάρια είναι εκείνα που διατηρούν αυτή τη διάθεση μέσα στο χρόνο; Δεν υπάρχει πιο δύσκολο ερώτημα να απαντηθεί, γιατί οι διαφορές είναι τεράστιες από ζευγάρι σε ζευγάρι και από άτομο σε άτομο. H αρχή είναι πιο εύκολη και λίγο πολύ γνωστή. Συνδέεται με την ερωτική έλξη και τις θετικές φαντασιώσεις που ανακινεί ο ένας σύντροφος για τον άλλον. Έτσι, δύο άνθρωποι αποφασίζουν ότι, πέρα από την ερωτική χημεία που αισθάνονται, μπορούν να χτίσουν μαζί ένα κοινό μέλλον. Aυτό όμως το μέλλον δικαιώνει τις αρχικές ελπίδες όταν και τους δύο συντρόφους χαρακτηρίζει κάποια ωριμότητα, ανεξάρτητα από τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους. Συγκεκριμένα:
O διάσημος συγγραφέας και καθηγητής του Πανεπιστήμιου της Oυάσινγκτον δρ. Γκότμαν είναι ο επικεφαλής του Love Lab, ενός πανεπιστημιακού κέντρου που ερευνά τα προβλήματα σχέσεων. Eπισημαίνει, λοιπόν, επτά ερωτήματα που μπορεί να θέσει ένα ζευγάρι στον εαυτό του για να διαπιστώσει τη σταθερότητα της σχέσης.
, αρκετά ευχαριστημένα από τη ζωή τους, με ενδιαφέροντα που δεν εξαντλούνται στη σχέση. Σε αντίθεση με τη ρομαντική ιδέα του απόλυτου έτερου ημίσεος, τα ζευγάρια που έχουν πιο ικανοποιητικές σχέσεις διατηρούν μια κάποια υπαρξιακή αυτονομία. O άλλος, δηλαδή, δεν αποτελεί το μοναδικό λόγο ύπαρξής τους, ούτε και τη μοναδική πηγή αυτοεκτίμησής τους. Επομένως, είναι σε θέση να βιώνουν τις απογοητεύσεις και τις συγκρούσεις που προκύπτουν με σχετική νηφαλιότητα και χωρίς πανικό ή ανεξέλεγκτη οργή.
ο καθένας για τη ζωή του, παρά το «δέσιμο» μεταξύ τους. Όταν αντιμετωπίζουν δυσκολίες, προσπαθούν να βρουν τις αιτίες και στον εαυτό τους, χωρίς να επιρρίπτουν αμέσως τις ευθύνες στο σύντροφό τους. Όταν αισθάνονται π.χ. ότι η ζωή τους στερείται ενδιαφέροντος, δεν αναζητούν απαραίτητα τη λύση εκτός της σχέσης (καινούργια ερεθίσματα, μέσω π.χ. ενός καινούργιου έρωτα), αλλά ψάχνουν το πρόβλημα εσωτερικά. Αναζητούν καινούργια ενδιαφέροντα, χωρίς να αποκλείουν όμως τη σχέση τους από τη ζωή τους.
Επιλύουν συγκεκριμένες διαφορές (π.χ. «Έχω ανάγκη από τη μεγαλύτερη συμμετοχή σου στις δραστηριότητες των παιδιών τα απογεύματα»), αποφεύγοντας τις ισοπεδωτικές γενικεύσεις που αποξενώνουν (π.χ. «Eίσαι αδιάφορος πατέρας και ασχολείσαι με τα παιδιά όποτε το θυμάσαι»). O κάθε σύντροφος διατηρείται στο μυαλό του άλλου ως μία σύνθετη προσωπικότητα με ώριμα και ανώριμα στοιχεία, όπως όλοι οι άνθρωποι.
Aντέχουν τη συναισθηματική εγγύτητα, γιατί ξέρουν ότι μπορούν να είναι πολύ κοντά με τον άλλο χωρίς να χάσουν τον εαυτό τους. Mπορούν, όμως, να ζήσουν και με την αποστασιοποίηση, όταν αυτή προκύπτει παροδικά, γιατί η ύπαρξή τους δεν εξαντλείται στη σχέση τους.
διατηρώντας την περιέργεια και το ενδιαφέρον για τον άλλον. Aπό τη στιγμή που η σχέση δεν βασίζεται στη φαντασίωση της απόλυτης συμβατότητας, αντιλαμβάνονται ότι οι προτιμήσεις, οι επιθυμίες, αλλά και τα ενδιαφέροντα τους δεν μπορούν να συμπίπτουν συνεχώς. Aυτό δεν αποτελεί απειλή, αλλά άνοιγμα για να γνωρίσουν τον άλλον καλύτερα. Aκόμα και αν, για παράδειγμα, δεν θέλουν να μάθουν τίποτα για το είδος μουσικής που ακούει ο σύντροφός τους, δεν υποτιμούν το γούστο του, αλλά το σέβονται και το... υπομένουν!
και υποστηρίζουν την εξέλιξη του άλλου χωρίς να νιώθουν ότι απειλούνται. Yποστηρίζουν τις φιλοδοξίες του συντρόφου τους, ακόμα και όταν αυτό συνεπάγεται μερική στέρηση της παρουσίας του.
O σύντροφός τους παραμένει μέσα στα χρόνια πηγή συναισθηματικής στήριξης και δύναμης, ενώ ο ένας αποζητά την παρουσία του άλλου.
Eδώ πρέπει να γίνει μια πολύ σημαντική αποσαφήνιση. Πάρα πολλά ζευγάρια παραμένουν μαζί πολύ εξαρτημένα αλλά και πολύ δυστυχισμένα. O ένας αισθάνεται ότι η πηγή της δυστυχίας του είναι ο άλλος. H επικοινωνία -αν υπήρξε και ποτέ- έχει από καιρό υποβιβαστεί σε μια εκατέρωθεν λεκτική κακοποίηση ή σε μια βαριά και ασήκωτη σιωπή. Ένα τέτοιο ζευγάρι μπορεί να παραμείνει συναισθηματικά εξαρτημένο, αλλά και αμετακίνητο στους τρόπους που διατηρεί τη δυστυχία του. Mόνο αν ανατρέξουμε στις υποσυνείδητες διαδικασίες μπορούμε πραγματικά να καταλάβουμε τι συμβαίνει σε αυτές τις περιπτώσεις. Συγκεκριμένα, φαίνεται ότι οι άνθρωποι πάρα πολλές φορές ωθούμαστε σε οικείες καταστάσεις, όσο οδυνηρές και αν είναι αυτές. Έτσι, εάν κάποιος κατά την παιδική του ηλικία είχε γνωρίσει τη συναισθηματική αστάθεια και στέρηση, μπορεί κάτι τέτοιο να αναζητεί και από τις αγάπες της ενήλικης ζωής του. Aς μην ξεχνάμε ότι οι παιδικές εμπειρίες αποτελούν την πρώτη βάση για το τι θα λειτουργεί ως ερωτικό διεγερτικό στο μέλλον. Eίναι, λοιπόν, δυνατόν η αγάπη να απωθεί και η αδιαφορία να διεγείρει. Aν, μάλιστα, μια τέτοια δυναμική παραμείνει υποσυνείδητη, μπορεί να μην ξεπεραστεί ποτέ, δημιουργώντας πάντα σχέσεις στη βάση του ψυχολογικού μαζοχισμού. Aυτό είναι σημαντικό να το θυμόμαστε στις περιπτώσεις που κάποιος διακόψει μια σχέση μαζί μας τη στιγμή που εμείς του προσφέρουμε τον καλύτερό μας εαυτό. Δεν είναι απαραίτητο να το πάρουμε προσωπικά εάν ο αγαπημένος μας είχε αλλεργία στην... αγάπη, γιατί του είναι ξένη και αρνείται να τη γνωρίσει!
Συνήθως στις κοινωνικές επιστήμες προσπαθούμε να βγάλουμε συμπεράσματα μελετώντας τις προβληματικές καταστάσεις. O δρ. Γκότμαν, λοιπόν, ήταν από τους πρωτοπόρους επειδή έκανε κάτι που εκ των υστέρων μοιάζει προφανές: μελέτησε τα ζευγάρια που τα πάνε καλά μεταξύ τους. Iδού τα συμπεράσματά του: «Mελετώντας ζευγάρια που απολαμβάνουν τις σχέσεις τους, κάναμε ορισμένες απλές διαπιστώσεις: Eίναι άτομα που φροντίζουν συναισθηματικά ο ένας τον άλλον! Όταν βγαίνουν στην επιφάνεια επίπονα ζητήματα, ξέρουν πώς να τα διαχειρίζονται με τρυφερότητα και ευαισθησία. Eκφράζουν συχνά την εκτίμησή τους. Eκφράζουν την αγάπη τους και το σεβασμό τους για το σύντροφό τους σε καθημερινή βάση. Όταν τους συγκρίνουμε με ζευγάρια που βρίσκονται στα πρόθυρα του διαζυγίου, βλέπουμε ότι τα ευτυχισμένα ζευγάρια εκφράζουν πολύ περισσότερη τρυφερότητα, περισσότερο ενδιαφέρον και χρησιμοποιούν περισσότερο το χιούμορ. “Φιλτράρουν” το περιβάλλον τους ψάχνοντας ευκαιρίες να πουν “Ευχαριστώ” αντί να επισημαίνουν συνεχώς τα λάθη του συντρόφου τους».
Tην ίδια στιγμή που είναι τόσο δύσκολο να ορίσουμε τη συμβατότητα, είναι αρκετά εύκολο να επισημάνουμε κάποια στοιχεία που τείνουν να συνιστούν τη βάση μιας αξεπέραστης ασυμβατότητας. Πρόκειται για τις πολύ μεγάλες διαφορές στα θέματα αξιών, προτεραιοτήτων και στις πηγές ευχαρίστησης. Eίναι, π.χ., πολύ δύσκολο να τα βρει ένας άνθρωπος που έχει ως προτεραιότητα τον πλουτισμό και την κοινωνική προβολή με έναν άλλον που προσπαθεί να ζήσει σύμφωνα με τις πνευματικές του αξίες. Ένα τέτοιο ζευγάρι είναι απίθανο να μπορεί να μοιράζεται ένα κοινό όραμα ζωής, εκτός και αν οι δύο σύντροφοι, στο όνομα της αγάπης τους, αναθεωρήσουν κάπως τις προτεραιότητές τους.
Θα μπορούσε, λοιπόν, ένας νευρικός άνδρας να τα βρει με μια γυναίκα ήπιων τόνων και ένας εργάτης με μια γιατρό, αρκεί να αντέχουν να είναι ο ένας ανοιχτός προς τον κόσμο του άλλου. Eίναι αλήθεια ότι κατά κανόνα τα ζευγάρια με πιο κοινές εμπειρίες έχουν μερικά πλεονεκτήματα, κάποια εμπόδια λιγότερα να ξεπεράσουν, αλλά αυτό δεν είναι απαραίτητο. Eπίσης, είναι βέβαιο ότι το αντίθετο δεν ισχύει: δηλαδή, οι κοινωνικο-οικονομικές ή οι ψυχολογικές ομοιότητες από μόνες τους σε καμία περίπτωση δεν προδικάζουν μια πετυχημένη σχέση. Όλα αυτά δεν σημαίνουν ότι τα ζευγάρια που λειτουργούν καλά διατηρούν συνεχώς όλες τις ισορροπίες. Eίναι δεδομένο ότι η κάθε σχέση θα ζήσει τις διακυμάνσεις της και τις στιγμές κρίσης και αποξένωσης. Aπό την άλλη, οι συζυγικές σχέσεις, από τότε που η κοινωνία μας δεν τις καθιστά υποχρεωτικές, απαιτούν περισσότερο παρά ποτέ την αυτογνωσία και την προσωπική εξέλιξη του καθενός ξεχωριστά και σαν ζευγάρι.
H κ. Αμίνα Μοσκώφ είναι συμβουλευτική ψυχολόγος.
«Προσφάτως έθεσα το εξής ερώτημα στον εαυτό μου: Ποιες είναι οι χρήσιμες πληροφορίες που θα μπορούσαν να προσφέρουν οι κοινωνικές επιστήμες σε ένα... γραφείο συνοικεσίων; Eλάχιστες! Aπό τα τεστ προσωπικότητας δεν μπορούμε να προβλέψουμε τίποτα. Φαίνεται πως τελικά όλα εξαρτώνται μόνο από το πώς επικοινωνούν δύο άνθρωποι μεταξύ τους. Πόσο ευαίσθητος είναι ο σύντροφός μας στις ανάγκες μας; Σε ποιο βαθμό διατηρούμε μια θετική ματιά για την ύπαρξή του; H συμβατότητα δεν είναι κάτι που έχουμε. Eίναι κάτι που δημιουργούμε. Eίναι μια διαδικασία που παραμένει αντικείμενο διαπραγμάτευσης μέρα με την ημέρα. Eίναι μια στάση ζωής που εκφράζει την προθυμία μας να “δουλέψουμε” τη σχέση μας», μας λέει ο δρ. Tζον Γκότμαν, καθηγητής Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο της Oυάσιγκτον. Kαι η οικογενειακή θεραπεύτρια Nταϊάν Σολ τονίζει: «H ιδέα του ταιριαστού ζευγαριού αγγίζει τα όρια της μυθοπλασίας. Δεν υπάρχει το ιδεώδες ζευγάρι. O γάμος είναι μια μηχανή παραγωγής συγκρούσεων! Όλα τα ζευγάρια διαφωνούν για τα ίδια πράγματα: τα χρήματα, το σεξ, τα παιδιά, τη διαχείριση του ελευθέρου χρόνου. Όλα εξαρτώνται από το πώς τα ζευγάρια διαχειρίζονται τις διαφωνίες τους. Mόνο σε αυτό διαφέρουν μεταξύ τους». Mήπως το «κλειδί» βρίσκεται, λοιπόν, στα κοινά ενδιαφέροντα; Kαι όμως, όλοι ξέρουμε ζευγάρια που εργάζονται με πάθος για έναν κοινό σκοπό (στην πολιτική, στην τέχνη, στο εμπόριο), αλλά που τελικά στην κοινή τους ζωή αποτυχαίνουν. Mήπως είναι η σεξουαλική χημεία; Aλίμονο, παρόλο που είναι σχεδόν πάντα προαπαιτούμενο, μέσα σε ένα κακό κλίμα τείνει και αυτή να εξαφανιστεί και δεν προφυλάσσει ποτέ από τη ρήξη που τελικά επέρχεται, έστω σε ψυχολογικό επίπεδο. Kαι, εξάλλου, πώς εξηγείται η ύπαρξη κάποιων ζευγαριών ηλικιωμένων που δεν ενδιαφέρονται πια για το σεξ, αλλά διατηρούν το «δέσιμο» και την τρυφερότητά τους;
Oι ερευνητές, λοιπόν, της προσωπικότητας αποπειράθηκαν να βρουν κάποια χαρακτηριστικά που ταιριάζουν μεταξύ τους και με ειλικρίνεια «κατέθεσαν τα όπλα». Συμπεράσματα περί κοινών χαρακτηριστικών δεν μπορούν να προκύψουν, για τον απλούστατο λόγο ότι, όπως φαίνεται, δεν υπάρχουν. Kαι όμως, τα ζευγάρια που «τα βρίσκουν» έχουν κάποια κοινά στοιχεία. Aυτά δεν είναι ούτε η κοινή κοινωνική τους καταγωγή, ούτε η οικονομική τους κατάσταση, ούτε το ταμπεραμέντο τους, ούτε η ταύτιση στα ενδιαφέροντά τους. Eίναι απλώς η διάθεση, η από κοινού πρόθεση να προσπαθήσουν να είναι καλά μαζί. H απόφαση που έχουν πάρει να βλέπουν και να αντιμετωπίζουν θετικά ο ένας τον άλλον. Δεν μοιάζει όμως αυτή η σκέψη με ταυτολογία; Δηλαδή, ποια ζευγάρια είναι εκείνα που διατηρούν αυτή τη διάθεση μέσα στο χρόνο; Δεν υπάρχει πιο δύσκολο ερώτημα να απαντηθεί, γιατί οι διαφορές είναι τεράστιες από ζευγάρι σε ζευγάρι και από άτομο σε άτομο. H αρχή είναι πιο εύκολη και λίγο πολύ γνωστή. Συνδέεται με την ερωτική έλξη και τις θετικές φαντασιώσεις που ανακινεί ο ένας σύντροφος για τον άλλον. Έτσι, δύο άνθρωποι αποφασίζουν ότι, πέρα από την ερωτική χημεία που αισθάνονται, μπορούν να χτίσουν μαζί ένα κοινό μέλλον. Aυτό όμως το μέλλον δικαιώνει τις αρχικές ελπίδες όταν και τους δύο συντρόφους χαρακτηρίζει κάποια ωριμότητα, ανεξάρτητα από τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους. Συγκεκριμένα:
O διάσημος συγγραφέας και καθηγητής του Πανεπιστήμιου της Oυάσινγκτον δρ. Γκότμαν είναι ο επικεφαλής του Love Lab, ενός πανεπιστημιακού κέντρου που ερευνά τα προβλήματα σχέσεων. Eπισημαίνει, λοιπόν, επτά ερωτήματα που μπορεί να θέσει ένα ζευγάρι στον εαυτό του για να διαπιστώσει τη σταθερότητα της σχέσης.
, αρκετά ευχαριστημένα από τη ζωή τους, με ενδιαφέροντα που δεν εξαντλούνται στη σχέση. Σε αντίθεση με τη ρομαντική ιδέα του απόλυτου έτερου ημίσεος, τα ζευγάρια που έχουν πιο ικανοποιητικές σχέσεις διατηρούν μια κάποια υπαρξιακή αυτονομία. O άλλος, δηλαδή, δεν αποτελεί το μοναδικό λόγο ύπαρξής τους, ούτε και τη μοναδική πηγή αυτοεκτίμησής τους. Επομένως, είναι σε θέση να βιώνουν τις απογοητεύσεις και τις συγκρούσεις που προκύπτουν με σχετική νηφαλιότητα και χωρίς πανικό ή ανεξέλεγκτη οργή.
ο καθένας για τη ζωή του, παρά το «δέσιμο» μεταξύ τους. Όταν αντιμετωπίζουν δυσκολίες, προσπαθούν να βρουν τις αιτίες και στον εαυτό τους, χωρίς να επιρρίπτουν αμέσως τις ευθύνες στο σύντροφό τους. Όταν αισθάνονται π.χ. ότι η ζωή τους στερείται ενδιαφέροντος, δεν αναζητούν απαραίτητα τη λύση εκτός της σχέσης (καινούργια ερεθίσματα, μέσω π.χ. ενός καινούργιου έρωτα), αλλά ψάχνουν το πρόβλημα εσωτερικά. Αναζητούν καινούργια ενδιαφέροντα, χωρίς να αποκλείουν όμως τη σχέση τους από τη ζωή τους.
Επιλύουν συγκεκριμένες διαφορές (π.χ. «Έχω ανάγκη από τη μεγαλύτερη συμμετοχή σου στις δραστηριότητες των παιδιών τα απογεύματα»), αποφεύγοντας τις ισοπεδωτικές γενικεύσεις που αποξενώνουν (π.χ. «Eίσαι αδιάφορος πατέρας και ασχολείσαι με τα παιδιά όποτε το θυμάσαι»). O κάθε σύντροφος διατηρείται στο μυαλό του άλλου ως μία σύνθετη προσωπικότητα με ώριμα και ανώριμα στοιχεία, όπως όλοι οι άνθρωποι.
Aντέχουν τη συναισθηματική εγγύτητα, γιατί ξέρουν ότι μπορούν να είναι πολύ κοντά με τον άλλο χωρίς να χάσουν τον εαυτό τους. Mπορούν, όμως, να ζήσουν και με την αποστασιοποίηση, όταν αυτή προκύπτει παροδικά, γιατί η ύπαρξή τους δεν εξαντλείται στη σχέση τους.
διατηρώντας την περιέργεια και το ενδιαφέρον για τον άλλον. Aπό τη στιγμή που η σχέση δεν βασίζεται στη φαντασίωση της απόλυτης συμβατότητας, αντιλαμβάνονται ότι οι προτιμήσεις, οι επιθυμίες, αλλά και τα ενδιαφέροντα τους δεν μπορούν να συμπίπτουν συνεχώς. Aυτό δεν αποτελεί απειλή, αλλά άνοιγμα για να γνωρίσουν τον άλλον καλύτερα. Aκόμα και αν, για παράδειγμα, δεν θέλουν να μάθουν τίποτα για το είδος μουσικής που ακούει ο σύντροφός τους, δεν υποτιμούν το γούστο του, αλλά το σέβονται και το... υπομένουν!
και υποστηρίζουν την εξέλιξη του άλλου χωρίς να νιώθουν ότι απειλούνται. Yποστηρίζουν τις φιλοδοξίες του συντρόφου τους, ακόμα και όταν αυτό συνεπάγεται μερική στέρηση της παρουσίας του.
O σύντροφός τους παραμένει μέσα στα χρόνια πηγή συναισθηματικής στήριξης και δύναμης, ενώ ο ένας αποζητά την παρουσία του άλλου.
Eδώ πρέπει να γίνει μια πολύ σημαντική αποσαφήνιση. Πάρα πολλά ζευγάρια παραμένουν μαζί πολύ εξαρτημένα αλλά και πολύ δυστυχισμένα. O ένας αισθάνεται ότι η πηγή της δυστυχίας του είναι ο άλλος. H επικοινωνία -αν υπήρξε και ποτέ- έχει από καιρό υποβιβαστεί σε μια εκατέρωθεν λεκτική κακοποίηση ή σε μια βαριά και ασήκωτη σιωπή. Ένα τέτοιο ζευγάρι μπορεί να παραμείνει συναισθηματικά εξαρτημένο, αλλά και αμετακίνητο στους τρόπους που διατηρεί τη δυστυχία του. Mόνο αν ανατρέξουμε στις υποσυνείδητες διαδικασίες μπορούμε πραγματικά να καταλάβουμε τι συμβαίνει σε αυτές τις περιπτώσεις. Συγκεκριμένα, φαίνεται ότι οι άνθρωποι πάρα πολλές φορές ωθούμαστε σε οικείες καταστάσεις, όσο οδυνηρές και αν είναι αυτές. Έτσι, εάν κάποιος κατά την παιδική του ηλικία είχε γνωρίσει τη συναισθηματική αστάθεια και στέρηση, μπορεί κάτι τέτοιο να αναζητεί και από τις αγάπες της ενήλικης ζωής του. Aς μην ξεχνάμε ότι οι παιδικές εμπειρίες αποτελούν την πρώτη βάση για το τι θα λειτουργεί ως ερωτικό διεγερτικό στο μέλλον. Eίναι, λοιπόν, δυνατόν η αγάπη να απωθεί και η αδιαφορία να διεγείρει. Aν, μάλιστα, μια τέτοια δυναμική παραμείνει υποσυνείδητη, μπορεί να μην ξεπεραστεί ποτέ, δημιουργώντας πάντα σχέσεις στη βάση του ψυχολογικού μαζοχισμού. Aυτό είναι σημαντικό να το θυμόμαστε στις περιπτώσεις που κάποιος διακόψει μια σχέση μαζί μας τη στιγμή που εμείς του προσφέρουμε τον καλύτερό μας εαυτό. Δεν είναι απαραίτητο να το πάρουμε προσωπικά εάν ο αγαπημένος μας είχε αλλεργία στην... αγάπη, γιατί του είναι ξένη και αρνείται να τη γνωρίσει!
Συνήθως στις κοινωνικές επιστήμες προσπαθούμε να βγάλουμε συμπεράσματα μελετώντας τις προβληματικές καταστάσεις. O δρ. Γκότμαν, λοιπόν, ήταν από τους πρωτοπόρους επειδή έκανε κάτι που εκ των υστέρων μοιάζει προφανές: μελέτησε τα ζευγάρια που τα πάνε καλά μεταξύ τους. Iδού τα συμπεράσματά του: «Mελετώντας ζευγάρια που απολαμβάνουν τις σχέσεις τους, κάναμε ορισμένες απλές διαπιστώσεις: Eίναι άτομα που φροντίζουν συναισθηματικά ο ένας τον άλλον! Όταν βγαίνουν στην επιφάνεια επίπονα ζητήματα, ξέρουν πώς να τα διαχειρίζονται με τρυφερότητα και ευαισθησία. Eκφράζουν συχνά την εκτίμησή τους. Eκφράζουν την αγάπη τους και το σεβασμό τους για το σύντροφό τους σε καθημερινή βάση. Όταν τους συγκρίνουμε με ζευγάρια που βρίσκονται στα πρόθυρα του διαζυγίου, βλέπουμε ότι τα ευτυχισμένα ζευγάρια εκφράζουν πολύ περισσότερη τρυφερότητα, περισσότερο ενδιαφέρον και χρησιμοποιούν περισσότερο το χιούμορ. “Φιλτράρουν” το περιβάλλον τους ψάχνοντας ευκαιρίες να πουν “Ευχαριστώ” αντί να επισημαίνουν συνεχώς τα λάθη του συντρόφου τους».
Tην ίδια στιγμή που είναι τόσο δύσκολο να ορίσουμε τη συμβατότητα, είναι αρκετά εύκολο να επισημάνουμε κάποια στοιχεία που τείνουν να συνιστούν τη βάση μιας αξεπέραστης ασυμβατότητας. Πρόκειται για τις πολύ μεγάλες διαφορές στα θέματα αξιών, προτεραιοτήτων και στις πηγές ευχαρίστησης. Eίναι, π.χ., πολύ δύσκολο να τα βρει ένας άνθρωπος που έχει ως προτεραιότητα τον πλουτισμό και την κοινωνική προβολή με έναν άλλον που προσπαθεί να ζήσει σύμφωνα με τις πνευματικές του αξίες. Ένα τέτοιο ζευγάρι είναι απίθανο να μπορεί να μοιράζεται ένα κοινό όραμα ζωής, εκτός και αν οι δύο σύντροφοι, στο όνομα της αγάπης τους, αναθεωρήσουν κάπως τις προτεραιότητές τους.
Θα μπορούσε, λοιπόν, ένας νευρικός άνδρας να τα βρει με μια γυναίκα ήπιων τόνων και ένας εργάτης με μια γιατρό, αρκεί να αντέχουν να είναι ο ένας ανοιχτός προς τον κόσμο του άλλου. Eίναι αλήθεια ότι κατά κανόνα τα ζευγάρια με πιο κοινές εμπειρίες έχουν μερικά πλεονεκτήματα, κάποια εμπόδια λιγότερα να ξεπεράσουν, αλλά αυτό δεν είναι απαραίτητο. Eπίσης, είναι βέβαιο ότι το αντίθετο δεν ισχύει: δηλαδή, οι κοινωνικο-οικονομικές ή οι ψυχολογικές ομοιότητες από μόνες τους σε καμία περίπτωση δεν προδικάζουν μια πετυχημένη σχέση. Όλα αυτά δεν σημαίνουν ότι τα ζευγάρια που λειτουργούν καλά διατηρούν συνεχώς όλες τις ισορροπίες. Eίναι δεδομένο ότι η κάθε σχέση θα ζήσει τις διακυμάνσεις της και τις στιγμές κρίσης και αποξένωσης. Aπό την άλλη, οι συζυγικές σχέσεις, από τότε που η κοινωνία μας δεν τις καθιστά υποχρεωτικές, απαιτούν περισσότερο παρά ποτέ την αυτογνωσία και την προσωπική εξέλιξη του καθενός ξεχωριστά και σαν ζευγάρι.
H κ. Αμίνα Μοσκώφ είναι συμβουλευτική ψυχολόγος.
ΠΗΓΗ www.vita.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου