Ζωή και θάνατος: Το φιλοσοφικό ταξίδι -ΜΕΡΟΣ Α’

O καθένας φεύγει απ’ τη ζωή σαν να ‘ρθε. τώρα μόλις.
Επίκουρος
«Η ώρα της αναχώρησης έχει φτάσει, και βαδίζουμε στους δρόμους μας – εγώ να πεθάνω και εσείς να ζήσετε. Ποιο είναι καλύτερο μόνο ο Θεός γνωρίζει» (Edman, 1930). Αυτή η δραματική φράση ειπώθηκε από τον Σωκράτη στο τέλος της Απολογίας του Πλάτωνα και συμπεριλαμβάνεται στις πιο αξιομνημόνευτες στην ιστορία της δυτικής φιλοσοφίας. Η υπόδειξη ότι ο θάνατος είναι μια ευλογημένη ανακούφιση από τον πόνο που εμπεριέχει η ζωή έχει αποδειχθεί ως μια ιδιαίτερα σημαντική στιγμή στη δυτική φιλοσοφική στάση απέναντι στη ζωή και στον θάνατο. Κάποιοι μετέπειτα στοχαστές μοιάζουν στην απόκοσμη μεταφυσική τους θεώρηση και άλλοι, όπως ο Νίτσε, έχουν μια αντίθετη αντιμετώπιση με μια παθιασμένη κατάφαση της ζωής ενάντια στο θάνατο. Δεδομένου ότι μια φιλοσοφική ετυμηγορία για τον θάνατο συνεπάγεται μια απόφαση για τη ζωή, κανένα άλλο ζήτημα δεν τίθεται ως τόσο ουσιαστικής σημασίας για τις μεταφυσικές διαμάχες που σημάδεψαν την ιστορία της δυτικής φιλοσοφίας σχεδόν από την αρχή.
Οι πρώτοι φιλόσοφοι στην αρχαία Ελλάδα (περ. 600 π.Χ.) ήταν οι κοσμολόγοι, οι οποίοι ασχολούνταν κυρίως με την προέλευση και τη φύση του σύμπαντος, οπότε η έννοια και η σημασία του θανάτου για τους ανθρώπους δεν αποτελούσε εξέχον ζήτημα στο έργο τους. Ένας από αυτούς τους φιλοσόφους ήταν ο Θαλής, ο οποίος περιέγραψε το σύμπαν ως «πλήρες θεών», μια άποψη που φαίνεται να υποδηλώνει ότι το σύμπαν είναι ζωντανό και δεν υπάρχει νεκρά, αδρανή ύλη. Ο Αναξίμανδρος, που ήταν μαθητής του Θαλή, φαίνεται να ήταν ο πρώτος που πρότεινε έναν εξελικτικό μηχανισμό σχετικά με τη ζωή και το ανθρώπινο είδος. Όσον αφορά τον θάνατο, ο Αναξίμανδρος επισημαίνει: «Τα πράγματα χάνονται σε εκείνα τα πράγματα εκ των οποίων έχουν την ύπαρξή τους, όπως οφείλεται…» (Guthrie, 1971) – εδώ φαίνεται να υπονοεί ότι ο θάνατος και η αλλαγή είναι φυσικά μέρη του κύκλου της ζωής. Για τον Αναξιμένη, η ζωή προκύπτει μέσω της αναπνοής του αέρα, θεωρείται ως ένα θεϊκό στοιχείο και εμπεριέχει την ίδια τη φύση της ψυχής. Στο πλαίσιο αυτό, ο Αναξιμένης προσφέρει την πρώτη αμιγώς νατουραλιστική/φυσιοκρατική εξήγηση του θανάτου. Αυτό συμβαίνει, όπως επισημαίνει ο ίδιος, όταν το πλάσμα δεν είναι πλέον σε θέση να αναπνεύσει και ο εξωτερικός αέρας αδυνατεί να εισέλθει στον οργανισμό προκειμένου να αντισταθμίσει τη συμπίεση.
Από την πλευρά του, ο Ηράκλειτος κάνει πιο συχνές αναφορές στον θάνατο από τους συγχρόνους του. Γι’ αυτόν ο θάνατος είναι ένα βασικό χαρακτηριστικό του σύμπαντος, δεδομένου ότι πίστευε στην περιοδική κατανάλωση του σύμπαντος από τη φωτιά. Στην κοσμολογία του, όλος ο κόσμος και κάθε πλάσμα που υπάρχει σ’ αυτόν βρίσκονται σε μια διαρκή κατάσταση της ροής, καθώς και κάθε στοιχείο που ζει ουσιαστικά από τον θάνατο του άλλου. Οι διαδικασίες της ζωής και του θανάτου αποτελούν απαραίτητο χαρακτηριστικό του κόσμου. Ο Ηράκλειτος υποστηρίζει ότι χωρίς αυτές τις διαδικασίες ο κόσμος θα διαλυθεί. Επίσης, ο συγκεκριμένος φιλόσοφος ήταν μεταξύ των πρώτων που υποδεικνύουν ότι όλες οι ψυχές δεν χάνονται στον θάνατο. Πίστευε ότι οι ενάρετες ψυχές μπορούν να επανενταχθούν στην ίδια θεϊκή σπίθα.
Ο Πυθαγόρας, ο γνωστός φιλόσοφος και μαθηματικός, εκπόνησε ένα δόγμα της μετενσάρκωσης ή μετεμψύχωσης. Κατά την άποψή του, η ζωή και ο θάνατος συνεπάγονται μια διαδικασία και μια πορεία μέσα από πολλές σειρές φυσικών μορφών (ανθρώπινη και ζωική), με στόχο την επίτευξη μιας πνευματικής καθαρότητας που μπορεί να οδηγήσει σε απόλυτη επανένωση με την κατάσταση της θεϊκής προέλευσης.
Η επιβίωση του πνεύματος ή του νου μετά τον θάνατο του σώματος υποστηρίζεται και από άλλους προσωκρατικούς στοχαστές, όπως ήταν ο Εμπεδοκλής και ο Αναξαγόρας. Ωστόσο, αυτή η άποψη συνάντησε μια έντονη πρόκληση για την υλιστική μεταφυσική των ατομιστών Δημόκριτου και Λεύκιππου. Συγκεκριμένα, η ατομιστική θεωρία προτείνει ότι όλα τα πράγματα στο σύμπαν αποτελούνται από αδιαίρετα σωματίδια της ύλης, τα άτομα. Στον θάνατο, τα άτομα απλά διασκορπίζονται και δεν υπάρχει επιβίωση του ατόμου. Να επισημάνουμε ότι ο ατομισμός είναι η τελευταία μεγάλη θεωρία που προσφέρεται από τους φιλοσόφους πριν από τον Σωκράτη, και το θέμα γίνεται γνωστό πάλι από τον Επίκουρο, με σημαντικές συνέπειες για την ανθρώπινη σχέση με τον θάνατο.
Με τον Σωκράτη, την «αλογόμυγα-φιλόσοφο» της αρχαίας ελληνικής αγοράς, το θέμα του θανάτου επιτυγχάνεται με μεγαλύτερη έμφαση. Η Απολογία του εξιστορεί την άδικη καταδίκη του Σωκράτη (469-399 π.Χ.) σε θάνατο από το δικαστήριο της Αθήνας. Πριν φύγει από το δικαστήριο, ο Σωκράτης ζητά να μιλήσει με τους φίλους του για το θέμα της επικείμενης εκτέλεσής του. Στη συζήτηση αυτή αιτιολογεί ότι ο θάνατος δεν είναι κάτι κακό. Στην πραγματικότητα, υποστηρίζει: «Υπάρχει σοβαρά βάσιμη ελπίδα για ένα καλό αποτέλεσμα… Ο θάνατος είναι ένα από τα δύο πράγματα, είτε είναι εκμηδένιση, και οι νεκροί δεν έχουν συνείδηση του τίποτα, ή, όπως λένε, είναι πραγματικά μια αλλαγή, η μετανάστευση της ψυχής από αυτό το μέρος στο άλλο…» (Hamilton & Cairns, 1961). «Αν ο θάνατος είναι μια κατάσταση ανυπαρξίας», υποστηρίζει, «θα είναι σαν τον αιώνιο ύπνο, και επομένως θα είναι ένα κέρδος και τίποτα να φοβηθούμε. Αν ο θάνατος είναι η μετανάστευση της ψυχής σε έναν άλλο κόσμο, έναν πνευματικό κόσμο με αληθινούς δικαστές, τότε δεν υπάρχει και τίποτα να φοβόμαστε, διότι κανένα κακό δεν μπορεί να περιμένει έναν σωστό και δίκαιο άνθρωπο. Έτσι», καταλήγει ο Σωκράτης, «ο καλός άνθρωπος μπορεί να χαίρεται για τον θάνατο, όπως και να γνωρίζει με βεβαιότητα ότι τίποτα δεν μπορεί να βλάψει έναν καλό άνθρωπο είτε στη ζωή είτε μετά θάνατον».
Ο Πλάτων (428-348 π.Χ.), αναφορικά με το συγκεκριμένο ζήτημα, υιοθέτησε μια πιο συγκεκριμένη στάση από τον μέντορά του Σωκράτη. Πίστευε ότι ο θάνατος δεν είναι σίγουρα ένας αιώνιος ύπνος, αλλά μάλλον η στιγμή κατά την οποία η ψυχή (δηλαδή το αληθινό άτομο) τελικά απελευθερώνεται από το σώμα (την επίγεια φυλακή του). Υποστήριξε τη δυαδική άποψη της σχέσης ανάμεσα στο σώμα και την ψυχή, όπως και την πεποίθηση ότι ο πυρήνας της αληθινής ύπαρξης γίνεται η ψυχή, η οποία επιζεί μετά τον θάνατο του σώματος.
Ο Αριστοτέλης (384-322 π.Χ.), ο διακεκριμένος μαθητής του Πλάτωνα, δεν μοιράστηκε παρόμοια πεποίθηση για την αθανασία της ψυχής με τον δάσκαλό του. Στο De Anima (Περί Ψυχής) αρνείται τον πλατωνικό δυϊσμό της ψυχής και του σώματος υποστηρίζοντας, αντίθετα, μια πολύ στενότερη σχέση: Η ψυχή, όπως επισημαίνει, είναι η «μορφή» του σώματος. Η σύγκριση που κάνει ανάγεται στην κόρη του ματιού και στη δύναμη της όρασης: «Όπως η κόρη και η δύναμη της όρασης αποτελούν το μάτι, έτσι και η ψυχή συν το σώμα αποτελούν το ζώο. Από τα ανωτέρω προκύπτει αναμφισβήτητα ότι η ψυχή είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με το σώμα ή, εν πάση περιπτώσει, ότι ορισμένα τμήματά του (αν έχει τμήματα)…» (McKeon, 1941).
Ενώ είναι σαφές ότι ο Αριστοτέλης αρνείται τον πλατωνικό δυϊσμό, όπως και τις επακόλουθες απόψεις σχετικά με την αθανασία – όντως φαίνεται να προκύπτει ότι η επιθυμία για την αθανασία είναι μια ευχή για το αδύνατο – δεν είναι βέβαιο ότι πιστεύει πως ο θάνατος είναι το οριστικό τέλος εξολοκλήρου της ψυχής. Το μεγαλύτερο μέρος της ψυχής, το αμιγώς πνευματικό μέρος, είναι παρόμοιο με το θείο, όπως ο ίδιος ισχυρίζεται, και μπορεί να επιβιώσει μετά τον θάνατο. Ο Αριστοτέλης δεν επεξεργάζεται τη δυνατότητα αυτή, αλλά είναι σαφές στο έργο του ότι αυτό δεν μπορεί να είναι η πίστη στην επιβίωση του ατόμου συνολικά (όπως είναι κατά τη γνώμη του Πλάτωνα), δεδομένου ότι γι’ αυτόν το άτομο είναι μια ένωση του σώματος και της ψυχής μαζί, και στον θάνατο αυτή η ένωση δεν υπάρχει πια.
Η κλασική φιλοσοφία μετά τον Αριστοτέλη ασχολήθηκε με πρακτικά ζητήματα της ζωής, ειδικά με την αναζήτηση της ευτυχίας και της ειρήνης του μυαλού. Ο Επίκουρος (341-271 π.Χ.), ο οποίος μυήθηκε στα γραπτά του Δημόκριτου στην αρχή της εφηβείας του, ανέπτυξε μια ατομιστική μεταφυσική και έναν σκεπτικισμό αναφορικά με τη μετά θάνατον ζωή.

Για την επικουρεια σχολη, στοχος καθε ανθρωπου ειναι η ηρεμια (αταραξια) της ψυχης.

Αυτή η ηρεμία μπορεί να επιτευχθεί μόνον αφού ορισμένοι φόβοι έχουν κατακτηθεί, κυρίως ο φόβος των θεών και του θανάτου.
Καθώς η Αθήνα δίνει σταδιακά τη θέση της στη Ρώμη ως το πολιτιστικό επίκεντρο του αρχαίου κόσμου, η φιλοσοφία του Στωικισμού απέκτησε εξέχουσα θέση και επιρροή. Μεταξύ των πλέον εύγλωττων υποστηρικτών της ήταν ο Ρωμαίος αυτοκράτορας Μάρκος Αυρήλιος (121-180), του οποίου οι Διαλογισμοί είναι μια ιδιαίτερα πλούσια πηγή προβληματισμού για το νόημα της ζωής απέναντι στον θάνατο. Συγκεκριμένα, ο Μάρκος Αυρήλιος βλέπει τον θάνατο είτε ως διακοπή των αισθήσεων είτε ως ανάβαση στο θείο και, ως εκ τούτου, οι άνθρωποι δεν έχουν τίποτα να φοβηθούν και στις δύο περιπτώσεις.
Κατά τη διάρκεια του Μεσαίωνα σημειώθηκε σταδιακή σύγκλιση των φιλοσοφικών και θεολογικών ανησυχιών. Οι μεγάλοι στοχαστές της εποχής αυτής ήταν πρωτίστως θεολόγοι και δευτερευόντως φιλόσοφοι. Αναλυτικότερα:
Ο Αυγουστίνος (354-430) πίστευε ακράδαντα στις χριστιανικές έννοιες της ανθρώπινης μοίρας. Το ανθρώπινο ον είναι σε κατάσταση εξαθλίωσης λόγω νοσούντων καταστάσεων που προήλθαν από το προπατορικό αμάρτημα, για το οποίο η κύρια τιμωρία είναι ο θάνατος. Κατά την άποψη του Αυγουστίνου, ο Θεός δημιούργησε τον άνθρωπο για να ζει σύμφωνα με τις εντολές Του. Αλλά υπάρχει μια διέξοδος από αυτή τη δυστυχία. Ο Αυγουστίνος αποδέχεται τον πλατωνικό δυϊσμό. Πίστευε δηλαδή ότι η ψυχή είναι το πραγματικό πρόσωπο και μπορεί να υπάρξει πέρα από το σώμα. Η ψυχή, ως εκ τούτου, μπορεί να ξεφύγει από τη μιζέρια της επίγειας ζωής, αλλά μόνο με τη βοήθεια και τη χάρη του Θεού.
Για πολλούς μεσαιωνικούς στοχαστές, ο τρόπος σκέψης του Πλάτωνα παρείχε τις αναγκαίες φιλοσοφικές βάσεις για την πίστη στη μετά θάνατον ζωή. Κατά το μεγαλύτερο μέρος, ο μεσαιωνικός θεολόγος-φιλόσοφος συνέθεσε τον πλατωνισμό με τον Χριστιανισμό τόσο σταθερά, ώστε η κριτική σ’ αυτή τη σύνθεση ισοδυναμούσε με αίρεση. Αυτός ο δογματισμός αντανακλάται με σαφήνεια στον Bonaventure (1221-1274), έναν Φραγκισκανό και Αυγουστινιανό στοχαστή, ο οποίος απέρριψε την εισροή των αριστοτελικών ιδεών στην εποχή του, επειδή φαίνεται να μην αποδεχόταν την αθανασία της ψυχής. Χρειάστηκε η διάνοια του Θωμά Ακινάτη (1225-1274) να συμφιλιωθεί με το ισχυρό αριστοτελικό σύστημα και τις συνέπειες για τον Χριστιανισμό λόγω της ασαφούς άρνησης του δυϊσμού περί νου-σώματος.

 www.psychografimata.com

Όνειρα, τα παλάτια της μνήμης Πού αποθηκεύονται οι αναμνήσεις, πώς κρίνεται η τύχη τους και ποιος είναι ο ρόλος του ύπνου; ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΜΠΟΖΕΛΟΣ 9.8.2018 | 23:00 Salvador Dali, Illusion Δείτε το slideshow Salvador Dali, Illusion 9 Ο ύπνος, τα όνειρα, η μνήμη. Ένα μετείκασμα πάντα μένει, μόνο για λίγο, και ποιός δεν έχει αναρωτηθεί τη μεταξύ τους σχέση; Μια σχέση του παραλόγου που ασυνείδητα διολισθαίνει στο γκροτέσκο, ακροβατεί στο μεθόριο μεταξύ ρεαλισμού και σουρεαλισμού, χαράσσει αυθαιρεσίες στο μεταίχμιο της αντίληψης και του θυμικού, δίχως στιγμή να συνθηκολογεί με το εγώ. Τι νόημα έχουν όμως οι φροϊδικοί λυρισμοί εάν δεν απαντούν στο πρωταρχικό ερώτημα; Ας ξετυλίξουμε το νήμα των απαντήσεων από λίγο πιο επιστημονική σκοπιά. Ο νυχτερινός ύπνος των 7-8 ωρών συνίσταται σε 4 έως 6 διαδοχικούς κύκλους επαναλαμβανόμενων μοτίβων ηλεκτροφυσιολογικής δραστηριότητας των νευρικών κυττάρων. Τα μοτίβα αυτά απηχούν ένα αυστηρά προγραμματισμένο σύνολο διεργασιών συντήρησης και αναβάθμισης του εγκεφάλου, απολύτως ζωτικό για την επιβίωση του οργανισμού. Η διαδικασία αυτή πραγματοποιείται σαν ιεροτελεστία κάθε βράδυ και κανείς δεν έχει επιζήσει έπειτα από 11 συνεχόμενες ημέρες αϋπνίας. Ο καθένας από αυτούς τους κύκλους, διάρκειας 90 έως 120 λεπτών, περιλαμβάνει τη δική του αρχιτεκτονική, με διακριτά μοτίβα δραστηριότητας, ένα εξ αυτών και το στάδιο REM (Rapid Eye Movement - ή στα ελληνικά στάδιο Γρήγορων Κινήσεων των Ματιών). Κατά την εξέλιξη αυτού του σταδίου βλέπουμε τα πιο ζωντανά όνειρα και είναι αυτά που θυμόμαστε καλύτερα όταν ξυπνάμε. Ο ύπνος σταδίου REM είναι γνωστό ότι συνεισφέρει σημαντικά στην παγίωση μιας πρόσφατα εντυπωμένης μνήμης. Πώς όμως το καταφέρνει αυτό; Μέχρι πρόσφατα εξέλιπε η βασική κατανόηση του υπαίτιου μηχανισμού. Πού αποθηκεύονται οι αναμνήσεις και πώς κρίνεται η τύχη τους; Η έγκριτη επιστημονική επιθεώρηση Nature Neuroscience δημοσίευσε μία έρευνα που αποδίδει τη σημασία του ύπνου REM στην επιλεκτική ενίσχυση και εξάλειψη των νεοσυσταθεισών δενδριτικών ακάνθων -εξειδικευμένων δομών των νευρικών κυττάρων. Νεοσυσταθείσες λόγω της πρόσφατα βιωθείσας εμπειρίας που όλες μαζί έχουν αναλάβει να αναπαραστήσουν με τη μορφή ανάμνησης. Οι δενδριτικές άκανθοι είναι μικρές αποφύσεις πάνω στις διακλαδώσεις του νευρικού κυττάρου, όπως τα φύλλα στα κλαδιά ενός δέντρου. Μόνο που αντί να επιτελούν φωτοσύνθεση, αναλαμβάνουν το ρόλο της ηλεκτροχημικής επικοινωνίας μεταξύ των νευρώνων για την αναμετάδοση σημάτων/πληροφοριών. Όταν αυτές οι άκανθοι ενισχύονται μέσω μια σειράς περίπλοκων βιο-ηλεκτροχημικών διεργασίων, οι αναμνήσεις που αντιπροσωπεύουν ισχυροποιούνται αναλόγως (και ως εκ τούτου). Ωστόσο, δεν είναι ιδιαίτερα μόνιμες δομές. Τουναντίον, δημιουργούνται και απαλείφονται με σχετικά ταχύ ρυθμό -στην κλίμακα των λεπτών/δεκαλέπτων/ωρών- μέσω μίας διαδικασίας που ονομάζεται "κλάδεμα"*. Οι συγγραφείς της μελέτης ισχυρίζονται ότι το κλάδεμα αυτό είναι πιο αποτελεσματικό κατά τη διάρκεια του ύπνου REM, εξ ου και ο μείζων ρόλος του στην παγίωση των αναμνήσεων. Κανείς, ούτε οι επιστήμονες δεν απαρνούνται τον εύστοχο παραλληλισμό των νευρικών κυττάρων με τη φρακταλοειδή δομή των δέντρων! Κανείς, ούτε οι επιστήμονες δεν απαρνούνται τον εύστοχο παραλληλισμό των νευρικών κυττάρων με τη φρακταλοειδή δομή των δέντρων! Ποιος είναι ο ρόλος του ύπνου στην παγίωση της μνήμης; Η διαδικασία της παγίωσης των αναμνήσεων μελετήθηκε σε ποντικάκια, που είχαν εκπαιδευτεί για την ολοκλήρωση μίας εικονικής διαδρομής σε έναν ηλεκτροκίνητο διάδρομο. Στη συνέχεια, οι ερευνητές είτε επέτρεπαν στους ποντικούς να πάρουν έναν υπνάκο, είτε τους στερούσαν αυτή τη δυνατότητα. Όσα ποντικάκια αφέθηκαν να κοιμηθούν, παρουσίασαν σημαντικά υψηλότερη εξάλειψη δενδριτικών ακάνθων εν σχέσει με όσα στερήθηκαν την αναζωογονητική σιέστα. Αυτή η διαφορά στο "κλάδεμα" παρατηρήθηκε μόνο στις νεοσυσταθείσες δενδριτικές ακάνθους, ενώ όσες προϋπήρχαν, από εντυπώματα παλαιότερων αναμνήσεων, κλαδεύονταν με ίδιο ρυθμό και στις δύο συνθήκες. 26 λεπτά: ακριβώς τόσο διαρκεί μία αποδοτική σιέστα - και να γιατί 24.10.2016 26 λεπτά: ακριβώς τόσο διαρκεί μία αποδοτική σιέστα - και να γιατί Η παγίωση της μνήμης είναι μια ιδιαίτερα επιλεκτική διαδικασία Με άλλα λόγια, κατά τη διάρκεια του ύπνου REM, ο εγκέφαλος επιλέγει ποιες τροποποιήσεις στη συνδεσιμότητα των νευρικών κυκλωμάτων θα διατηρήσει, ποιες θα ενισχύσει και ποιες θα εξαλείψει, υποδεικνύοντας το πρότυπο επικοινωνίας/επεξεργασίας της πληροφορίας βάσει μίας εκτίμησης περί της μελλοντικής της αξίας -πάντα με άξονα την επιβίωση του οργανισμού. Είπαμε, τίποτα στη βιολογία δε βγάζει νόημα παρά μόνο υπό το πρίσμα της εξελικτικής πίεσης, κατά τη ρήση του Dobzanshky. Οι ερευνητές στη συνέχεια εξέτασαν το ρόλο των καναλιών του ασβεστίου, πρωτεϊνών που επιμερίζουν διαφορικά την κατανομή των ιόντων κατά μήκος της διεγέρσιμης μεμβράνης, και εξηύραν ότι οι αιφνίδιες αλλαγές στη συγκέντρωση τους είναι σημαντικές για την επιλεκτική ενίσχυση/εξάλειψη των δενδριτικών ακάνθων, κατά τη διάρκεια του ύπνου REM. Η ανεπάρκεια του ύπνου, ιδίως κατά την ανάπτυξη, όπως παρουσιάσαμε σε προηγούμενο άρθρο, έχει αρνητικές επιπτώσεις στη φυσιολογική λειτουργία του εγκεφάλου και αυτή η μελέτη επεκτείνει το υπάρχον πλαίσιο κατανόησης σχετικά με τους μηχανισμούς που εμπλέκονται στο παιχνίδι της μνήμης. Salvador Dali, Όνειρο που προκλήθηκε από τo p;etagma μιας μέλισσας γύρω από ένα ρόδι ένα δευτερόλεπτο πριν από τo ξύπνημα. 1944. Salvador Dali, Όνειρο που προκλήθηκε από τo p;etagma μιας μέλισσας γύρω από ένα ρόδι ένα δευτερόλεπτο πριν από τo ξύπνημα. 1944. Υ.Γ.: Ο τίτλος είναι αναφορά σε ένα βιβλίο που είχα διαβάσει όταν ήμουν μικρός, σχετικά με τους βιολογικούς μηχανισμούς της μνήμης. Η εξοικείωση/κατανόηση και αποδοχή όλων των παραπάνω εγείρει -σχεδόν παβλοφικά- αντανακλαστικά οξείας όχλησης ή/και σύγχυσης σε όσους ασπάζονται το δυισμό νου και σώματος. Αν και οι άνθρωποι τείνουν να αποδίδουν τις λειτουργίες της νόησης σε άυλα ερείσματα, οι νευροεπιστήμες παρέχουν πλέον επαρκή και απολύτως τεκμηριωμένα πλαίσια ερμηνείας για όσα, όχι λιγότερο θαυμαστά, παρέχουν υπόσταση στο είναι μας. Πηγή: www.lifo.gr

Όνειρα, τα παλάτια της μνήμης Πού αποθηκεύονται οι αναμνήσεις, πώς κρίνεται η τύχη τους και ποιος είναι ο ρόλος του ύπνου; ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΜΠΟΖΕΛΟΣ 9.8.2018 | 23:00 Salvador Dali, Illusion Δείτε το slideshow Salvador Dali, Illusion 9 Ο ύπνος, τα όνειρα, η μνήμη. Ένα μετείκασμα πάντα μένει, μόνο για λίγο, και ποιός δεν έχει αναρωτηθεί τη μεταξύ τους σχέση; Μια σχέση του παραλόγου που ασυνείδητα διολισθαίνει στο γκροτέσκο, ακροβατεί στο μεθόριο μεταξύ ρεαλισμού και σουρεαλισμού, χαράσσει αυθαιρεσίες στο μεταίχμιο της αντίληψης και του θυμικού, δίχως στιγμή να συνθηκολογεί με το εγώ. Τι νόημα έχουν όμως οι φροϊδικοί λυρισμοί εάν δεν απαντούν στο πρωταρχικό ερώτημα; Ας ξετυλίξουμε το νήμα των απαντήσεων από λίγο πιο επιστημονική σκοπιά. Ο νυχτερινός ύπνος των 7-8 ωρών συνίσταται σε 4 έως 6 διαδοχικούς κύκλους επαναλαμβανόμενων μοτίβων ηλεκτροφυσιολογικής δραστηριότητας των νευρικών κυττάρων. Τα μοτίβα αυτά απηχούν ένα αυστηρά προγραμματισμένο σύνολο διεργασιών συντήρησης και αναβάθμισης του εγκεφάλου, απολύτως ζωτικό για την επιβίωση του οργανισμού. Η διαδικασία αυτή πραγματοποιείται σαν ιεροτελεστία κάθε βράδυ και κανείς δεν έχει επιζήσει έπειτα από 11 συνεχόμενες ημέρες αϋπνίας. Ο καθένας από αυτούς τους κύκλους, διάρκειας 90 έως 120 λεπτών, περιλαμβάνει τη δική του αρχιτεκτονική, με διακριτά μοτίβα δραστηριότητας, ένα εξ αυτών και το στάδιο REM (Rapid Eye Movement - ή στα ελληνικά στάδιο Γρήγορων Κινήσεων των Ματιών). Κατά την εξέλιξη αυτού του σταδίου βλέπουμε τα πιο ζωντανά όνειρα και είναι αυτά που θυμόμαστε καλύτερα όταν ξυπνάμε. Ο ύπνος σταδίου REM είναι γνωστό ότι συνεισφέρει σημαντικά στην παγίωση μιας πρόσφατα εντυπωμένης μνήμης. Πώς όμως το καταφέρνει αυτό; Μέχρι πρόσφατα εξέλιπε η βασική κατανόηση του υπαίτιου μηχανισμού. Πού αποθηκεύονται οι αναμνήσεις και πώς κρίνεται η τύχη τους; Η έγκριτη επιστημονική επιθεώρηση Nature Neuroscience δημοσίευσε μία έρευνα που αποδίδει τη σημασία του ύπνου REM στην επιλεκτική ενίσχυση και εξάλειψη των νεοσυσταθεισών δενδριτικών ακάνθων -εξειδικευμένων δομών των νευρικών κυττάρων. Νεοσυσταθείσες λόγω της πρόσφατα βιωθείσας εμπειρίας που όλες μαζί έχουν αναλάβει να αναπαραστήσουν με τη μορφή ανάμνησης. Οι δενδριτικές άκανθοι είναι μικρές αποφύσεις πάνω στις διακλαδώσεις του νευρικού κυττάρου, όπως τα φύλλα στα κλαδιά ενός δέντρου. Μόνο που αντί να επιτελούν φωτοσύνθεση, αναλαμβάνουν το ρόλο της ηλεκτροχημικής επικοινωνίας μεταξύ των νευρώνων για την αναμετάδοση σημάτων/πληροφοριών. Όταν αυτές οι άκανθοι ενισχύονται μέσω μια σειράς περίπλοκων βιο-ηλεκτροχημικών διεργασίων, οι αναμνήσεις που αντιπροσωπεύουν ισχυροποιούνται αναλόγως (και ως εκ τούτου). Ωστόσο, δεν είναι ιδιαίτερα μόνιμες δομές. Τουναντίον, δημιουργούνται και απαλείφονται με σχετικά ταχύ ρυθμό -στην κλίμακα των λεπτών/δεκαλέπτων/ωρών- μέσω μίας διαδικασίας που ονομάζεται "κλάδεμα"*. Οι συγγραφείς της μελέτης ισχυρίζονται ότι το κλάδεμα αυτό είναι πιο αποτελεσματικό κατά τη διάρκεια του ύπνου REM, εξ ου και ο μείζων ρόλος του στην παγίωση των αναμνήσεων. Κανείς, ούτε οι επιστήμονες δεν απαρνούνται τον εύστοχο παραλληλισμό των νευρικών κυττάρων με τη φρακταλοειδή δομή των δέντρων! Κανείς, ούτε οι επιστήμονες δεν απαρνούνται τον εύστοχο παραλληλισμό των νευρικών κυττάρων με τη φρακταλοειδή δομή των δέντρων! Ποιος είναι ο ρόλος του ύπνου στην παγίωση της μνήμης; Η διαδικασία της παγίωσης των αναμνήσεων μελετήθηκε σε ποντικάκια, που είχαν εκπαιδευτεί για την ολοκλήρωση μίας εικονικής διαδρομής σε έναν ηλεκτροκίνητο διάδρομο. Στη συνέχεια, οι ερευνητές είτε επέτρεπαν στους ποντικούς να πάρουν έναν υπνάκο, είτε τους στερούσαν αυτή τη δυνατότητα. Όσα ποντικάκια αφέθηκαν να κοιμηθούν, παρουσίασαν σημαντικά υψηλότερη εξάλειψη δενδριτικών ακάνθων εν σχέσει με όσα στερήθηκαν την αναζωογονητική σιέστα. Αυτή η διαφορά στο "κλάδεμα" παρατηρήθηκε μόνο στις νεοσυσταθείσες δενδριτικές ακάνθους, ενώ όσες προϋπήρχαν, από εντυπώματα παλαιότερων αναμνήσεων, κλαδεύονταν με ίδιο ρυθμό και στις δύο συνθήκες. 26 λεπτά: ακριβώς τόσο διαρκεί μία αποδοτική σιέστα - και να γιατί 24.10.2016 26 λεπτά: ακριβώς τόσο διαρκεί μία αποδοτική σιέστα - και να γιατί Η παγίωση της μνήμης είναι μια ιδιαίτερα επιλεκτική διαδικασία Με άλλα λόγια, κατά τη διάρκεια του ύπνου REM, ο εγκέφαλος επιλέγει ποιες τροποποιήσεις στη συνδεσιμότητα των νευρικών κυκλωμάτων θα διατηρήσει, ποιες θα ενισχύσει και ποιες θα εξαλείψει, υποδεικνύοντας το πρότυπο επικοινωνίας/επεξεργασίας της πληροφορίας βάσει μίας εκτίμησης περί της μελλοντικής της αξίας -πάντα με άξονα την επιβίωση του οργανισμού. Είπαμε, τίποτα στη βιολογία δε βγάζει νόημα παρά μόνο υπό το πρίσμα της εξελικτικής πίεσης, κατά τη ρήση του Dobzanshky. Οι ερευνητές στη συνέχεια εξέτασαν το ρόλο των καναλιών του ασβεστίου, πρωτεϊνών που επιμερίζουν διαφορικά την κατανομή των ιόντων κατά μήκος της διεγέρσιμης μεμβράνης, και εξηύραν ότι οι αιφνίδιες αλλαγές στη συγκέντρωση τους είναι σημαντικές για την επιλεκτική ενίσχυση/εξάλειψη των δενδριτικών ακάνθων, κατά τη διάρκεια του ύπνου REM. Η ανεπάρκεια του ύπνου, ιδίως κατά την ανάπτυξη, όπως παρουσιάσαμε σε προηγούμενο άρθρο, έχει αρνητικές επιπτώσεις στη φυσιολογική λειτουργία του εγκεφάλου και αυτή η μελέτη επεκτείνει το υπάρχον πλαίσιο κατανόησης σχετικά με τους μηχανισμούς που εμπλέκονται στο παιχνίδι της μνήμης. Salvador Dali, Όνειρο που προκλήθηκε από τo p;etagma μιας μέλισσας γύρω από ένα ρόδι ένα δευτερόλεπτο πριν από τo ξύπνημα. 1944. Salvador Dali, Όνειρο που προκλήθηκε από τo p;etagma μιας μέλισσας γύρω από ένα ρόδι ένα δευτερόλεπτο πριν από τo ξύπνημα. 1944. Υ.Γ.: Ο τίτλος είναι αναφορά σε ένα βιβλίο που είχα διαβάσει όταν ήμουν μικρός, σχετικά με τους βιολογικούς μηχανισμούς της μνήμης. Η εξοικείωση/κατανόηση και αποδοχή όλων των παραπάνω εγείρει -σχεδόν παβλοφικά- αντανακλαστικά οξείας όχλησης ή/και σύγχυσης σε όσους ασπάζονται το δυισμό νου και σώματος. Αν και οι άνθρωποι τείνουν να αποδίδουν τις λειτουργίες της νόησης σε άυλα ερείσματα, οι νευροεπιστήμες παρέχουν πλέον επαρκή και απολύτως τεκμηριωμένα πλαίσια ερμηνείας για όσα, όχι λιγότερο θαυμαστά, παρέχουν υπόσταση στο είναι μας. Πηγή: www.lifo.gr

Όνειρα, τα παλάτια της μνήμης Πού αποθηκεύονται οι αναμνήσεις, πώς κρίνεται η τύχη τους και ποιος είναι ο ρόλος του ύπνου; ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΜΠΟΖΕΛΟΣ 9.8.2018 | 23:00 Salvador Dali, Illusion Δείτε το slideshow Salvador Dali, Illusion 9 Ο ύπνος, τα όνειρα, η μνήμη. Ένα μετείκασμα πάντα μένει, μόνο για λίγο, και ποιός δεν έχει αναρωτηθεί τη μεταξύ τους σχέση; Μια σχέση του παραλόγου που ασυνείδητα διολισθαίνει στο γκροτέσκο, ακροβατεί στο μεθόριο μεταξύ ρεαλισμού και σουρεαλισμού, χαράσσει αυθαιρεσίες στο μεταίχμιο της αντίληψης και του θυμικού, δίχως στιγμή να συνθηκολογεί με το εγώ. Τι νόημα έχουν όμως οι φροϊδικοί λυρισμοί εάν δεν απαντούν στο πρωταρχικό ερώτημα; Ας ξετυλίξουμε το νήμα των απαντήσεων από λίγο πιο επιστημονική σκοπιά. Ο νυχτερινός ύπνος των 7-8 ωρών συνίσταται σε 4 έως 6 διαδοχικούς κύκλους επαναλαμβανόμενων μοτίβων ηλεκτροφυσιολογικής δραστηριότητας των νευρικών κυττάρων. Τα μοτίβα αυτά απηχούν ένα αυστηρά προγραμματισμένο σύνολο διεργασιών συντήρησης και αναβάθμισης του εγκεφάλου, απολύτως ζωτικό για την επιβίωση του οργανισμού. Η διαδικασία αυτή πραγματοποιείται σαν ιεροτελεστία κάθε βράδυ και κανείς δεν έχει επιζήσει έπειτα από 11 συνεχόμενες ημέρες αϋπνίας. Ο καθένας από αυτούς τους κύκλους, διάρκειας 90 έως 120 λεπτών, περιλαμβάνει τη δική του αρχιτεκτονική, με διακριτά μοτίβα δραστηριότητας, ένα εξ αυτών και το στάδιο REM (Rapid Eye Movement - ή στα ελληνικά στάδιο Γρήγορων Κινήσεων των Ματιών). Κατά την εξέλιξη αυτού του σταδίου βλέπουμε τα πιο ζωντανά όνειρα και είναι αυτά που θυμόμαστε καλύτερα όταν ξυπνάμε. Ο ύπνος σταδίου REM είναι γνωστό ότι συνεισφέρει σημαντικά στην παγίωση μιας πρόσφατα εντυπωμένης μνήμης. Πώς όμως το καταφέρνει αυτό; Μέχρι πρόσφατα εξέλιπε η βασική κατανόηση του υπαίτιου μηχανισμού. Πού αποθηκεύονται οι αναμνήσεις και πώς κρίνεται η τύχη τους; Η έγκριτη επιστημονική επιθεώρηση Nature Neuroscience δημοσίευσε μία έρευνα που αποδίδει τη σημασία του ύπνου REM στην επιλεκτική ενίσχυση και εξάλειψη των νεοσυσταθεισών δενδριτικών ακάνθων -εξειδικευμένων δομών των νευρικών κυττάρων. Νεοσυσταθείσες λόγω της πρόσφατα βιωθείσας εμπειρίας που όλες μαζί έχουν αναλάβει να αναπαραστήσουν με τη μορφή ανάμνησης. Οι δενδριτικές άκανθοι είναι μικρές αποφύσεις πάνω στις διακλαδώσεις του νευρικού κυττάρου, όπως τα φύλλα στα κλαδιά ενός δέντρου. Μόνο που αντί να επιτελούν φωτοσύνθεση, αναλαμβάνουν το ρόλο της ηλεκτροχημικής επικοινωνίας μεταξύ των νευρώνων για την αναμετάδοση σημάτων/πληροφοριών. Όταν αυτές οι άκανθοι ενισχύονται μέσω μια σειράς περίπλοκων βιο-ηλεκτροχημικών διεργασίων, οι αναμνήσεις που αντιπροσωπεύουν ισχυροποιούνται αναλόγως (και ως εκ τούτου). Ωστόσο, δεν είναι ιδιαίτερα μόνιμες δομές. Τουναντίον, δημιουργούνται και απαλείφονται με σχετικά ταχύ ρυθμό -στην κλίμακα των λεπτών/δεκαλέπτων/ωρών- μέσω μίας διαδικασίας που ονομάζεται "κλάδεμα"*. Οι συγγραφείς της μελέτης ισχυρίζονται ότι το κλάδεμα αυτό είναι πιο αποτελεσματικό κατά τη διάρκεια του ύπνου REM, εξ ου και ο μείζων ρόλος του στην παγίωση των αναμνήσεων. Κανείς, ούτε οι επιστήμονες δεν απαρνούνται τον εύστοχο παραλληλισμό των νευρικών κυττάρων με τη φρακταλοειδή δομή των δέντρων! Κανείς, ούτε οι επιστήμονες δεν απαρνούνται τον εύστοχο παραλληλισμό των νευρικών κυττάρων με τη φρακταλοειδή δομή των δέντρων! Ποιος είναι ο ρόλος του ύπνου στην παγίωση της μνήμης; Η διαδικασία της παγίωσης των αναμνήσεων μελετήθηκε σε ποντικάκια, που είχαν εκπαιδευτεί για την ολοκλήρωση μίας εικονικής διαδρομής σε έναν ηλεκτροκίνητο διάδρομο. Στη συνέχεια, οι ερευνητές είτε επέτρεπαν στους ποντικούς να πάρουν έναν υπνάκο, είτε τους στερούσαν αυτή τη δυνατότητα. Όσα ποντικάκια αφέθηκαν να κοιμηθούν, παρουσίασαν σημαντικά υψηλότερη εξάλειψη δενδριτικών ακάνθων εν σχέσει με όσα στερήθηκαν την αναζωογονητική σιέστα. Αυτή η διαφορά στο "κλάδεμα" παρατηρήθηκε μόνο στις νεοσυσταθείσες δενδριτικές ακάνθους, ενώ όσες προϋπήρχαν, από εντυπώματα παλαιότερων αναμνήσεων, κλαδεύονταν με ίδιο ρυθμό και στις δύο συνθήκες. 26 λεπτά: ακριβώς τόσο διαρκεί μία αποδοτική σιέστα - και να γιατί 24.10.2016 26 λεπτά: ακριβώς τόσο διαρκεί μία αποδοτική σιέστα - και να γιατί Η παγίωση της μνήμης είναι μια ιδιαίτερα επιλεκτική διαδικασία Με άλλα λόγια, κατά τη διάρκεια του ύπνου REM, ο εγκέφαλος επιλέγει ποιες τροποποιήσεις στη συνδεσιμότητα των νευρικών κυκλωμάτων θα διατηρήσει, ποιες θα ενισχύσει και ποιες θα εξαλείψει, υποδεικνύοντας το πρότυπο επικοινωνίας/επεξεργασίας της πληροφορίας βάσει μίας εκτίμησης περί της μελλοντικής της αξίας -πάντα με άξονα την επιβίωση του οργανισμού. Είπαμε, τίποτα στη βιολογία δε βγάζει νόημα παρά μόνο υπό το πρίσμα της εξελικτικής πίεσης, κατά τη ρήση του Dobzanshky. Οι ερευνητές στη συνέχεια εξέτασαν το ρόλο των καναλιών του ασβεστίου, πρωτεϊνών που επιμερίζουν διαφορικά την κατανομή των ιόντων κατά μήκος της διεγέρσιμης μεμβράνης, και εξηύραν ότι οι αιφνίδιες αλλαγές στη συγκέντρωση τους είναι σημαντικές για την επιλεκτική ενίσχυση/εξάλειψη των δενδριτικών ακάνθων, κατά τη διάρκεια του ύπνου REM. Η ανεπάρκεια του ύπνου, ιδίως κατά την ανάπτυξη, όπως παρουσιάσαμε σε προηγούμενο άρθρο, έχει αρνητικές επιπτώσεις στη φυσιολογική λειτουργία του εγκεφάλου και αυτή η μελέτη επεκτείνει το υπάρχον πλαίσιο κατανόησης σχετικά με τους μηχανισμούς που εμπλέκονται στο παιχνίδι της μνήμης. Salvador Dali, Όνειρο που προκλήθηκε από τo p;etagma μιας μέλισσας γύρω από ένα ρόδι ένα δευτερόλεπτο πριν από τo ξύπνημα. 1944. Salvador Dali, Όνειρο που προκλήθηκε από τo p;etagma μιας μέλισσας γύρω από ένα ρόδι ένα δευτερόλεπτο πριν από τo ξύπνημα. 1944. Υ.Γ.: Ο τίτλος είναι αναφορά σε ένα βιβλίο που είχα διαβάσει όταν ήμουν μικρός, σχετικά με τους βιολογικούς μηχανισμούς της μνήμης. Η εξοικείωση/κατανόηση και αποδοχή όλων των παραπάνω εγείρει -σχεδόν παβλοφικά- αντανακλαστικά οξείας όχλησης ή/και σύγχυσης σε όσους ασπάζονται το δυισμό νου και σώματος. Αν και οι άνθρωποι τείνουν να αποδίδουν τις λειτουργίες της νόησης σε άυλα ερείσματα, οι νευροεπιστήμες παρέχουν πλέον επαρκή και απολύτως τεκμηριωμένα πλαίσια ερμηνείας για όσα, όχι λιγότερο θαυμαστά, παρέχουν υπόσταση στο είναι μας. Πηγή: www.lifo.gr

Όνειρα, τα παλάτια της μνήμης Πού αποθηκεύονται οι αναμνήσεις, πώς κρίνεται η τύχη τους και ποιος είναι ο ρόλος του ύπνου; ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΜΠΟΖΕΛΟΣ 9.8.2018 | 23:00 Salvador Dali, Illusion Δείτε το slideshow Salvador Dali, Illusion 9 Ο ύπνος, τα όνειρα, η μνήμη. Ένα μετείκασμα πάντα μένει, μόνο για λίγο, και ποιός δεν έχει αναρωτηθεί τη μεταξύ τους σχέση; Μια σχέση του παραλόγου που ασυνείδητα διολισθαίνει στο γκροτέσκο, ακροβατεί στο μεθόριο μεταξύ ρεαλισμού και σουρεαλισμού, χαράσσει αυθαιρεσίες στο μεταίχμιο της αντίληψης και του θυμικού, δίχως στιγμή να συνθηκολογεί με το εγώ. Τι νόημα έχουν όμως οι φροϊδικοί λυρισμοί εάν δεν απαντούν στο πρωταρχικό ερώτημα; Ας ξετυλίξουμε το νήμα των απαντήσεων από λίγο πιο επιστημονική σκοπιά. Ο νυχτερινός ύπνος των 7-8 ωρών συνίσταται σε 4 έως 6 διαδοχικούς κύκλους επαναλαμβανόμενων μοτίβων ηλεκτροφυσιολογικής δραστηριότητας των νευρικών κυττάρων. Τα μοτίβα αυτά απηχούν ένα αυστηρά προγραμματισμένο σύνολο διεργασιών συντήρησης και αναβάθμισης του εγκεφάλου, απολύτως ζωτικό για την επιβίωση του οργανισμού. Η διαδικασία αυτή πραγματοποιείται σαν ιεροτελεστία κάθε βράδυ και κανείς δεν έχει επιζήσει έπειτα από 11 συνεχόμενες ημέρες αϋπνίας. Ο καθένας από αυτούς τους κύκλους, διάρκειας 90 έως 120 λεπτών, περιλαμβάνει τη δική του αρχιτεκτονική, με διακριτά μοτίβα δραστηριότητας, ένα εξ αυτών και το στάδιο REM (Rapid Eye Movement - ή στα ελληνικά στάδιο Γρήγορων Κινήσεων των Ματιών). Κατά την εξέλιξη αυτού του σταδίου βλέπουμε τα πιο ζωντανά όνειρα και είναι αυτά που θυμόμαστε καλύτερα όταν ξυπνάμε. Ο ύπνος σταδίου REM είναι γνωστό ότι συνεισφέρει σημαντικά στην παγίωση μιας πρόσφατα εντυπωμένης μνήμης. Πώς όμως το καταφέρνει αυτό; Μέχρι πρόσφατα εξέλιπε η βασική κατανόηση του υπαίτιου μηχανισμού. Πού αποθηκεύονται οι αναμνήσεις και πώς κρίνεται η τύχη τους; Η έγκριτη επιστημονική επιθεώρηση Nature Neuroscience δημοσίευσε μία έρευνα που αποδίδει τη σημασία του ύπνου REM στην επιλεκτική ενίσχυση και εξάλειψη των νεοσυσταθεισών δενδριτικών ακάνθων -εξειδικευμένων δομών των νευρικών κυττάρων. Νεοσυσταθείσες λόγω της πρόσφατα βιωθείσας εμπειρίας που όλες μαζί έχουν αναλάβει να αναπαραστήσουν με τη μορφή ανάμνησης. Οι δενδριτικές άκανθοι είναι μικρές αποφύσεις πάνω στις διακλαδώσεις του νευρικού κυττάρου, όπως τα φύλλα στα κλαδιά ενός δέντρου. Μόνο που αντί να επιτελούν φωτοσύνθεση, αναλαμβάνουν το ρόλο της ηλεκτροχημικής επικοινωνίας μεταξύ των νευρώνων για την αναμετάδοση σημάτων/πληροφοριών. Όταν αυτές οι άκανθοι ενισχύονται μέσω μια σειράς περίπλοκων βιο-ηλεκτροχημικών διεργασίων, οι αναμνήσεις που αντιπροσωπεύουν ισχυροποιούνται αναλόγως (και ως εκ τούτου). Ωστόσο, δεν είναι ιδιαίτερα μόνιμες δομές. Τουναντίον, δημιουργούνται και απαλείφονται με σχετικά ταχύ ρυθμό -στην κλίμακα των λεπτών/δεκαλέπτων/ωρών- μέσω μίας διαδικασίας που ονομάζεται "κλάδεμα"*. Οι συγγραφείς της μελέτης ισχυρίζονται ότι το κλάδεμα αυτό είναι πιο αποτελεσματικό κατά τη διάρκεια του ύπνου REM, εξ ου και ο μείζων ρόλος του στην παγίωση των αναμνήσεων. Κανείς, ούτε οι επιστήμονες δεν απαρνούνται τον εύστοχο παραλληλισμό των νευρικών κυττάρων με τη φρακταλοειδή δομή των δέντρων! Κανείς, ούτε οι επιστήμονες δεν απαρνούνται τον εύστοχο παραλληλισμό των νευρικών κυττάρων με τη φρακταλοειδή δομή των δέντρων! Ποιος είναι ο ρόλος του ύπνου στην παγίωση της μνήμης; Η διαδικασία της παγίωσης των αναμνήσεων μελετήθηκε σε ποντικάκια, που είχαν εκπαιδευτεί για την ολοκλήρωση μίας εικονικής διαδρομής σε έναν ηλεκτροκίνητο διάδρομο. Στη συνέχεια, οι ερευνητές είτε επέτρεπαν στους ποντικούς να πάρουν έναν υπνάκο, είτε τους στερούσαν αυτή τη δυνατότητα. Όσα ποντικάκια αφέθηκαν να κοιμηθούν, παρουσίασαν σημαντικά υψηλότερη εξάλειψη δενδριτικών ακάνθων εν σχέσει με όσα στερήθηκαν την αναζωογονητική σιέστα. Αυτή η διαφορά στο "κλάδεμα" παρατηρήθηκε μόνο στις νεοσυσταθείσες δενδριτικές ακάνθους, ενώ όσες προϋπήρχαν, από εντυπώματα παλαιότερων αναμνήσεων, κλαδεύονταν με ίδιο ρυθμό και στις δύο συνθήκες. 26 λεπτά: ακριβώς τόσο διαρκεί μία αποδοτική σιέστα - και να γιατί 24.10.2016 26 λεπτά: ακριβώς τόσο διαρκεί μία αποδοτική σιέστα - και να γιατί Η παγίωση της μνήμης είναι μια ιδιαίτερα επιλεκτική διαδικασία Με άλλα λόγια, κατά τη διάρκεια του ύπνου REM, ο εγκέφαλος επιλέγει ποιες τροποποιήσεις στη συνδεσιμότητα των νευρικών κυκλωμάτων θα διατηρήσει, ποιες θα ενισχύσει και ποιες θα εξαλείψει, υποδεικνύοντας το πρότυπο επικοινωνίας/επεξεργασίας της πληροφορίας βάσει μίας εκτίμησης περί της μελλοντικής της αξίας -πάντα με άξονα την επιβίωση του οργανισμού. Είπαμε, τίποτα στη βιολογία δε βγάζει νόημα παρά μόνο υπό το πρίσμα της εξελικτικής πίεσης, κατά τη ρήση του Dobzanshky. Οι ερευνητές στη συνέχεια εξέτασαν το ρόλο των καναλιών του ασβεστίου, πρωτεϊνών που επιμερίζουν διαφορικά την κατανομή των ιόντων κατά μήκος της διεγέρσιμης μεμβράνης, και εξηύραν ότι οι αιφνίδιες αλλαγές στη συγκέντρωση τους είναι σημαντικές για την επιλεκτική ενίσχυση/εξάλειψη των δενδριτικών ακάνθων, κατά τη διάρκεια του ύπνου REM. Η ανεπάρκεια του ύπνου, ιδίως κατά την ανάπτυξη, όπως παρουσιάσαμε σε προηγούμενο άρθρο, έχει αρνητικές επιπτώσεις στη φυσιολογική λειτουργία του εγκεφάλου και αυτή η μελέτη επεκτείνει το υπάρχον πλαίσιο κατανόησης σχετικά με τους μηχανισμούς που εμπλέκονται στο παιχνίδι της μνήμης. Salvador Dali, Όνειρο που προκλήθηκε από τo p;etagma μιας μέλισσας γύρω από ένα ρόδι ένα δευτερόλεπτο πριν από τo ξύπνημα. 1944. Salvador Dali, Όνειρο που προκλήθηκε από τo p;etagma μιας μέλισσας γύρω από ένα ρόδι ένα δευτερόλεπτο πριν από τo ξύπνημα. 1944. Υ.Γ.: Ο τίτλος είναι αναφορά σε ένα βιβλίο που είχα διαβάσει όταν ήμουν μικρός, σχετικά με τους βιολογικούς μηχανισμούς της μνήμης. Η εξοικείωση/κατανόηση και αποδοχή όλων των παραπάνω εγείρει -σχεδόν παβλοφικά- αντανακλαστικά οξείας όχλησης ή/και σύγχυσης σε όσους ασπάζονται το δυισμό νου και σώματος. Αν και οι άνθρωποι τείνουν να αποδίδουν τις λειτουργίες της νόησης σε άυλα ερείσματα, οι νευροεπιστήμες παρέχουν πλέον επαρκή και απολύτως τεκμηριωμένα πλαίσια ερμηνείας για όσα, όχι λιγότερο θαυμαστά, παρέχουν υπόσταση στο είναι μας. Πηγή: www.lifo.gr