2 απο 2
Σελίδα 2 από 2
ΟΙ ΟΛΟΚΛΗΡΩΤΙΚΕΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ: ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΗ ΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΩΝ ΑΔΥΝΑΜΙΩΝ
Ο 20ος αιώνας υπήρξε το θέατρο της γέννησης και της πτώσης των.
μεγαλύτερων ολοκληρωτικών συστημάτων, του ναζισμού και του σταλινισμού. Αυτές οι περίοδοι της ιστορίας, η φρίκη των οποίων αναγνωρίστηκε ομόφωνα κάνουν τον φιλόσοφο να αναρωτηθεί: πώς μπόρεσαν ανθρώπινα όντα να φθάσουν σε τέτοιες ακρότητες;
Οι ολοκληρωτικές στρατηγικές αναζητούν να διεστραβλώσουν την αλήθεια σε διπλή γλώσσα, η ιδέα της δικαιοσύνης στρέφεται στην αναζήτηση της δύναμης για την δύναμη καθεαυτή και ο νόμος και το δίκαιο στην υπεροχή της ισχύος και του Τρόμου.
Η ιδεολογία: η δύναμη πάνω από τη δικαιοσύνη
«Αντίθετα από την αποδεκτή ιδέα, ο ναζισμός και ο σταλινισμός δεν χαρακτηρίζονται από μια «απουσία» του νόμου που θα επέτρεπε στην δύναμη «να μονοπωλείται από έναν άνθρωπο». Πράγματι, οι ολοκληρωτισμοί περιφρονούν κάθε κανόνα θετικού δικαίου και απορρίπτουν το Κράτος δικαίου, αλλά αυτή η περιφρόνηση και απόρριψη προέρχονται από το γεγονός ότι ισχυρίζονται ότι γνωρίζουν και ενσαρκώνουν έναν υπερανθρώπινο νόμο, τον νόμο της ιστορίας ή της φύσης που ισχυρίζονταν ότι αποκάλυπτε ο σταλινικός μαρξισμός ή η βιολογία των ναζιστών» (Hannah Arendt, ο.π.).
Η μαρξιστική ολοκληρωτική ιδεολογία αναζητά στον νόμο της Ιστορίας την νομιμότητά της, ο ναζιστικός ολοκληρωτισμός την βρίσκει στους νόμους της Φύσης. Για τον μαρξισμό, η λογική της ιστορίας θα έπρεπε να εξελίσσεται προς τον ερχομό του προλεταριάτου και την εξαφάνιση όλων των άλλων τάξεων. Για τον ναζισμό, η βιολογική εξέλιξη θα κορυφωνόταν με τον ερχομό των αρείων μέσω της καταστροφής όλων των άλλων φυλών. Ο ναζισμός και ο σταλινισμός δομήθηκαν πάνω στην αρχή της φυσικής επιλογής (της φυλής ή της τάξης), εφαρμόζοντας στην κοινωνική ζωή όχι τα πολιτιστικά κριτήρια που θεμελιώνουν το δίκαιο, αλλά τα φυσικά κριτήρια που επιβάλλουν το δίκαιο το ισχυροτέρου.
Ο υπερανθρώπινος νόμος των ολοκληρωτικών ιδεολογιών είναι μια διανοητική προβολή που επινοήθηκε από τον άνθρωπο, από τις επιθυμίες ή τις θεωρήσεις του, αλλά χωρίς βαθειά έρευνα των νόμων της Φύσης, κάνοντας να επικρατήσει μια άποψη πάνω στο σύνολο για να θεμελιώσει την ιδεολογία του, αγνοώντας την πραγματικότητα και την περιπλοκότητά της.
Ο ολοκληρωτισμός είναι μια συστηματική επιχείρηση καταστροφής του ατόμου για να παρεμποδίσει την ανάπτυξή του (ατομικοποίηση), στο όνομα αυτού του υπερανθρώπινου νόμου. Αυτός ο νόμος ξεπερνάει τον άνθρωπο, θέτει τη βάση της λογικής του και εγκαθιδρύει την προφανή σκοπιμότητα των ολοκληρωτικών κοινωνιών: τη θέληση για τη δημιουργία ενός κόσμου χωρίς προηγούμενο, αγνού, ξεριζωμένου και αποκομμένου απ΄ ό,τι έχει υπάρξει, δηλ. εντελώς νέου. Είναι η tabula rasa που διακηρύσσεται από τις ιδεολογίες των επαναστάσεων, με τον τρόμο σαν όργανο.
Ο τρόμος: ο νόμος του ολοκληρωτισμού
Μέσω του νόμου του τρόμου, που είναι ο νόμος του ολοκληρωτισμού, θέλει να θέτει κωλύματα ώστε οποιουδήποτε τύπου ελεύθερη δράση να συναντά εμπόδιο στον κύκλο εξουδετέρωση - κάθαρση ο οποίος διατηρεί σε κίνηση το σύστημα και αποτελεί το μοναδικό μέσο για την διαιώνισή του. Για να διατηρείται δεν μπορεί παρά να καταστρέφει με εξουδετέρωση. Πάντα θα βρίσκει μια νέα ακαθαρσία σαν δικαιολογία για μια νέα κάθαρση μέχρι την ίδια του την αυτοκαταστροφή. Είναι ένα σύστημα σφαγιαστικό όπου οι δήμιοι γίνονται τα μελλοντικά του θύματα.
Ας θυμηθούμε ότι ο Τρόμος γεννήθηκε στη Γαλλία το 1793. Πράγματι, η πρώτη κίνηση που χρησιμοποίησε συνειδητά και επιστημονικά τον τρόμο για να επιβάλλει μια πολιτική τάξη ήταν ο Ιακωβινισμός. Δεν επρόκειτο ακόμα για ένα πραγματικό ολοκληρωτικό σύστημα, παρά για ένα έμβρυο. Οι Ιακωβίνοι πίστευαν ότι ο λαός δεν ήταν ακόμα έτοιμος για ένα Κράτος με δικαιώματα ούτε για ένα δημοκρατικό σύστημα. Σύμφωνα μ΄ αυτό έπρεπε να περάσει από μια ενδιάμεση φάση, του κατευθυνόμενου Κράτους, την οποία οι ίδιοι ονόμαζαν Τρόμο.
Μόνο τα άτομα θα μπορούσαν να είναι τα θύματα ή οι εκτελεστές του ολοκληρωτικού νόμου. Είναι ο ρόλος της ιδεολογίας να τα κάνει να παίζουν πότε το χαρτί του θύματος πότε του δήμιου. Έτσι φθάσαμε να δούμε, στις σταλινικές διαδικασίες, κατήγοροι να γίνονται κατηγορούμενοι και να συνεργάζονται με τους δικαστές τους.
Ο νόμος της δολοφονίας αποτελεί εκτροπή της ιδέας της κάθαρσης και της θυσίας. Από τη θυσία του Αβραάμ περνάμε στη δολοφονία.
Η ίδια η έννοια της θυσίας σχετίζεται παραδοσιακά με την ιδέα της κάθαρσης και της ανανεωμένης επικοινωνίας με το θείο και με την κοινότητα. Στη καθημερινή ζωή πλενόμαστε και κοιμόμαστε μετά από την εργασία μιας ημέρας για να μπορούμε, την επόμενη μέρα, να την αρχίσουμε σαν «νέα».
Το ολοκληρωτικό σύστημα, μαζί με τη λογική του αποκλεισμού σύμφωνα με την οποία ο κόσμος είναι μαύρος ή άσπρος, αγνοεί αυτή τη φυσική εναλλαγή και δεν καταλαβαίνει ότι η ακαθαρσία μπορεί να γίνει καθαρότητα και η καθαρότητα με τη σειρά της ακαθαρσία.
Η έλξη μπροστά στην καθαρότητα και την ακαθαρσία προς εξιλέωση, όπως αυτή του νεωτερισμού σε οποιαδήποτε τιμή, αντιστοιχεί σε μια μανιχαϊστική λογική. Τότε το αίσθημα της θυσίας, δεν είναι πλέον αυτό που γίνεται άγιο ή ιερό, αλλά μεταμορφώνεται σε όργανο και επιχείρημα για τη δικαιολογία του ολοκαυτώματος τάξεων και λαών!
Σ΄ αυτόν τον τύπο καθεστώτος, όλα όσα συντελούν στην εξουδετέρωση του δεδηλωμένου αντικειμενικού εχθρού, είναι νόμιμα. Οι εθνικές καθάρσεις για τις οποίες μιλάμε στη σημερινή περίοδο σε διάφορα μέρη του κόσμου, είναι χαρακτηριστικές ολοκληρωτικές εκδηλώσεις.
Η ολοκληρωτική εκπαίδευση και η διαστροφή της αρχής του αρχηγού
Η ολοκληρωτική εκπαίδευση αναζητά βασικά να καταστρέψει την νοητική ικανότητα που διαθέτει κάθε άτομο για να φτιάχνει τις δικές του πεποιθήσεις. Το ιδανικό άτομο του ολοκληρωτικού συστήματος είναι ο άνθρωπος που δεν διακρίνει πλέον ανάμεσα στο αληθινό και το φανταστικό, ανάμεσα στο πραγματικό και το ψεύτικο.
Θύτες και θύματα είναι εναλλάξιμοι επειδή, παρά τα φαινόμενα, σε μια ολοκληρωτική κοινωνία, δεν υπάρχει μια προσδιορισμένη ιεραρχία, αλλά μια σειρά στεγανών οριζόντιων στρωμάτων, στα οποία τα άτομα, αρχηγοί και υφιστάμενοι είναι εναλλάξιμοι. Είναι ένα σύστημα εξουσίας που λειτουργεί με αυτόματο τρόπο, περιμένοντας μια απλή μηχανική υπακοή από τα άτομα, αλλά χωρίς καμιά πρωτοβουλία ή δημιουργικότητα. Το ολοκληρωτικό σύστημα δεν δημιουργεί ικανούς οδηγητές. Αναμένεται από τους υπεύθυνους, εναλλάξιμους, υπακοή κατά γράμμα, χωρίς πρωτοβουλία, χωρίς δημιουργικότητα, χωρίς καμιά διαχείριση της περιπλοκότητας. Δεν αφήνει κανένα περιθώριο ελιγμού και καμιά ελευθερία προσαρμογής πάνω στη σφαίρα δραστηριότητας.
Σύστημα γραφειοκρατικό, κολεκτιβιστικό, οργανωμένο για οριζόντια στρώματα, όπου ο καθένας είναι εναλλάξιμος, ο ολοκληρωτισμός είναι ασύμβατος με κάθε ένταξη και κοινωνική ζωή, με κάθε ανάπτυξη του ανθρώπινου δυναμικού και γι΄ αυτό με κάθε φιλοσοφικό δρόμο.
Η ολοκληρωτική λογική: διαχωρίζει τη σκέψη από την εμπειρία, δημιουργεί κενό λόγο
Αυτές οι ιδεολογίες που λέγονται επιστημονικές, λειτουργούν βάση μιας αποκλειστικής και μανιχαϊστικής μοναδικής ιδέας που συνίσταται στο κυρίαρχο αξίωμά τους (της πάλης των τάξεων για τον μαρξισμό ή της ανωτερότητας της άρειας φυλής για τον ναζισμό), και δημιουργούν για την πραγματικότητα, μια περιορισμένη, ακρωτηριασμένη θεώρηση. Η ίδια η ζωντανή εμπειρία παύει να αποτελεί αναφορά. Ευνοείται μια «πλασματική πραγματικότητα» - η ολοκληρωτική φαντασίωση - χωρίς σχέση με την πραγματικότητα την οποία αρνείται.
Για τον Στάλιν, «αυτό που κατακτούσε το ακροατήριο του Λένιν, δεν ήταν οι ιδέες ούτε η ρητορική του δεινότητα, αλλά η «ακατανίκητη δύναμη της λογικής του»... γιατί «ένα τέτοιο ισχυρό πλοκάμι σας αρπάζει από όλες τις πλευρές, σας τρίζει τα δόντια, και από τον εναγκαλισμό του δεν μπορείτε να απελευθερωθείτε. Πρέπει να συνθηκολογήσετε ή να προετοιμαστείτε για ολοκληρωτική ήττα» (ο.π.)
Βρισκόμαστε μπροστά σε μια παθολογία της λογικής. Οι ολοκληρωτικές μάζες δεν χειραγωγούνται από το παράλογο, αλλά μέσω μιας παραμόρφωσης της λογικής. Ο ολοκληρωτισμός δεν απορρέει από το παράλογο, αλλά από μια μορφή λογικής και συστηματικής χειραγώγησης: αυτήν της «λογικευμένης» λογικής που είναι κενή περιεχομένου. Είναι μια «αισθητική μορφή που ξεχνά το κοινωνικό πλαίσιο, τις υπερβατικές σκοπιμότητες και τα ανθρώπινα ενδιαφέροντα.
Αυτή η λογική χρησιμοποιεί τον τρόμο στον καθένα για να τον κάνει να αντιφάσκει με τον εαυτό του. Βρισκόμαστε μπροστά στην απόρριψη, που μεταμορφώνεται σε δόγμα, του να αναγνωρίζουμε τα λάθη και να αμφισβητήσουμε τις προκαταλήψεις μας, που τρέφονται από το φόβο στην προσποίηση. Παραιτείται κανείς από το να εκφραστεί και να λειτουργήσει σε σχέση μ’ αυτό που είναι σωστό, καλυπτόμενο με μια λογική των προσποιήσεων που δικαιολογεί το ότι δεν μπορούν να γίνουν τα πράγματα με άλλο τρόπο.
Έτσι μπορεί να εξηγηθεί η δύναμη του ολοκληρωτισμού πάνω στις σύγχρονες μάζες που τις απομονώνει από τον πραγματικό κόσμο. Αυτές «δεν πιστεύουν πια στην πραγματικότητα της ίδιας τους της εμπειρίας, δεν έχουν πια εμπιστοσύνη στα μάτια και τα αυτιά τους, αλλά μόνο στη φαντασία τους που αφήνεται να τους παραπλανήσει. Οι μάζες αφήνονται να πεισθούν, όχι από τα γεγονότα, περιλαμβανομένων και αυτών που έχουν επινοηθεί, αλλά από τη συνοχή του συστήματος του οποίου αποτελούν μέρος» (ο.π.)
Τα ολοκληρωτικά καθεστώτα δικαιολογούν τη νομιμότητά τους, ισχυριζόμενα ότι θέτουν το ανθρώπινο γένος στην υπηρεσία της εξέλιξης, αντικειμενικός σκοπός της οποίας είναι «να παράγει μαζικά ένα νέο ανθρώπινο γένος». Το αποκαλυμμένο και επιβαλλόμενο δόγμα που προκύπτει, είναι το αντίθετο της φιλοσοφικής αναζήτησης για την οποία η αλήθεια ανακαλύπτεται προοδευτικά, από το εσωτερικό για τον εκκολαπτόμενο φιλόσοφο, με μια ατομική διαδικασία έρευνας.
ΣΥΜΜΑΧΙΑ ΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΙ ΦΑΝΤΑΣΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΠΟΤΡΟΠΗ ΤΟΥ ΟΛΟΚΛΗΡΩΤΙΣΜΟΥ
Η ικανότητα αντίληψης των αντιφάσεων και η εναρμόνιση των αντιθέτων είναι αυτά που ξεχωρίζουν τον άνθρωπο από το ζώο. To να αποκτήσει κανείς ατομικά και συλλογικά αυτή την ικανότητα να σκέπτεται εκ νέου με όρους συμπληρωματικότητας είναι βασικό. Με άλλα λόγια, πώς θα μπορέσουμε να αναλάβουμε την πρόκληση των ατομικών και συλλογικών αναγκών, αποφεύγοντας την ομοιογενοποίηση και την μαζικοποίηση;
Στο Σύμπαν και τη Φύση, τάξη και αταξία, ενότητα και πολλαπλότητα ζουν μαζί και συνδυάζονται, όπως το αποδεικνύει η σύγχρονη βιολογία και φυσική. Οφείλουμε να καταφέρουμε να βιώσουμε αυτή την φυσική και παγκόσμια πραγματικότητα στις ατομικές και συλλογικές μας ζωές. Μέσω της εναρμόνισης των ανταγωνισμών θα ευνοηθεί και θα αναγνωριστεί η δημιουργικότητα χωρίς την οποία δεν υπάρχει νεωτερισμός ούτε πρόοδος.
Η σημερινή πρόκληση δεν συνίσταται στον αποκλεισμό της λογικής αλλά στον συσχετισμό της με την φαντασία. Γι΄ αυτό είναι τόσο σημαντική, για να βγούμε από την εσωτερική παραλυσία στην οποία η κοινωνία μέσω της εκπαίδευσης και του κοινωνικού διαλόγου οδηγεί τα άτομα ώστε να ανακτήσουν τη χρήση της λογικής του συνυπολογισμού, να δημιουργήσουν μια φαντασία συμφιλίωσης, που αντιλαμβάνεται τον κόσμο σε μαύρο και άσπρο, εναντίον του αποκλεισμού τον οποίο υπηρετούν οι ολοκληρωτικές μορφές. Αυτή η λογική του συνυπολογισμού μπορεί να ενώσει τα αντίθετα και να κάνει να αναδυθεί από αυτή την συμμαχία μια ανανεωμένη δημιουργικότητα.
ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΚΑΙ ΟΛΟΚΛΗΡΩΤΙΣΜΟΣ: ΔΥΟ ΑΣΥΜΒΑΤΟΙ ΔΡΟΜΟΙ
Ο ολοκληρωτισμός δίνει υπόσταση, όπως αναφέραμε, σε μια εξαιρετική πράξη εκμετάλλευσης των ανθρώπινων αδυναμιών. Δημιουργεί ένα αίσθημα υπερανθρώπινης υπεροχής που δικαιολογεί το ψέμα και το έγκλημα σαν τρόπο συμπεριφοράς, αποκλείοντας κάθε αίσθημα ενοχής.
Συνοψίζοντας, ο νόμος του ολοκληρωτισμού είναι ο τρόμος. Μέθοδός του, η εκμετάλλευση των ανθρώπινων αδυναμιών. Δικαιολογία του, η φυσική επιλογή της φυλής ή των τάξεων. Είναι ένα σύστημα σφαγιαστικό όπου οι θύτες μεταμορφώνονται στα ίδια τους τα θύματα. Πρότυπό του είναι ο άνθρωπος της μάζας, ο απομονωμένος, ο ανίκανος για διάλογο με τον ίδιο του τον εαυτό. Μόνιμος στόχος του είναι να καταφέρει να στερήσει από τον άνθρωπο την ικανότητα επικοινωνίας και τη δυνατότητα να φαντάζεται τον εαυτό του σαν ένα ον ικανό για τελειοποίηση. Σκοπός του είναι η ηθική κατάρρευση των ατόμων για να τα οδηγήσει στη δουλοπρέπεια και στην έλλειψη ηθικής ζωής.
Το ασυμβίβαστο ανάμεσα στον ολοκληρωτισμό και σε κάθε είδους αυθεντική φιλοσοφική προσέγγιση είναι προφανές. Από τον Πυθαγόρα, και πέρα από τις διαφορές ανάμεσα στις φιλοσοφικές σχολές, η φιλοσοφική αναζήτηση βασίζεται πάνω στις έννοιες της δικαιοσύνης και της αδικίας στις ανθρώπινες πράξεις και, κυρίως, πάνω στην προσωπική ευθύνη του ατόμου στις επιλογές του και τις πράξεις του. Αυτά είναι που καταπνίγει το ολοκληρωτικό καθεστώς για το οποίο ηθικό είναι, αυτό που συμφέρει το κόμμα. Κατ΄ αυτό τον τρόπο, όταν σβήνει η βάση της διάκρισης ανάμεσα στο καλό και το κακό, κάθε είδος ηθικής ζωής γίνεται αδύνατη.
Το χαρακτηριστικό του ολοκληρωτικού συστήματος δεν είναι η νοητική χειραγώγηση, παρόλο που την χρησιμοποιεί για την προπαγάνδα του. Η νοητική χειραγώγηση, το αποτέλεσμα της οποίας είναι συγκεκριμένο, χρησιμεύει για να ασκεί μια επίδραση που τείνει να αποσπά την συγκατάθεση κάποιου ατόμου με σκοπό να κάνει κάτι που δε θα το είχε κάνει από μόνο του. Το ολοκληρωτικό σύστημα πηγαίνει ακόμη μακρύτερα, αδειάζει τον άνθρωπο από κάθε εσωτερική δραστηριότητα. Η ατομική συνείδηση, κινητήρας κάθε φιλοσοφικής προσέγγισης, εξαφανίζεται.
Το άτομο, με το να γίνεται ανεύθυνο, ανίκανο να συσχετιστεί, ξερριζωμένο από τον εαυτό του και τους άλλους μέσα στην κοινότητα, μεταμορφώνεται σε άνθρωπο της μάζας. Αυτό είναι το αντίθετο οποιασδήποτε φιλοσοφικής προσέγγισης που απαιτεί διάλογο με τον εαυτό μας, ατομικό στοχασμό και εσωτερική ζωή, επειδή, περιλαμβανομένης της μοναξιάς, ο φιλόσοφος δεν είναι ποτέ μόνος.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου