Για να αντιληφθούμε την πνευματική, μεταφυσική διάσταση, απαιτείται να προχωρήσουμε ένα βήμα πέρα από τις αισθήσεις και τα ένστικτά μας στους βαθείς και απέραντους ορίζοντες του μεταφυσικού. Οι υλιστές ούτε το καταλαβαίνουν αυτό, ούτε τους αρέσει. Με άλλα λόγια, περιορίζουν τη σκέψη τους μόνο σε ό,τι μπορούν να αντιληφθούν και να βιώσουν εμπειρικά. Μ’ αυτό τον τρόπο εξαπατούν τους εαυτούς τους και τους άλλους, πως η ύπαρξη συνίσταται μονάχα στην υλική της διάσταση. Με αυτό τον τρόπο, αυτοπροσδιορίζονται ως αληθινοί διανοούμενοι.
Παρά τα όσα, όμως, υποστηρίζουν και παρά τις διαβεβαιώσεις των δυτικών συναδέλφων τους, είναι δύσκολο να δεχτούμε ότι η δυτική επιστημονική σκέψη, αν και όντως πρωτίστως υλική, υπήρξε πάντοτε διαχωρισμένη από την πνευματικότητα και τη μεταφυσική. Ο σύγχρονος δυτικός πολιτισμός βασίστηκε σε τρεις πυλώνες: την ελληνική σκέψη, το ρωμαϊκό δίκαιο και τον Χριστιανισμό. Ο τελευταίος, τουλάχιστον θεωρητικά, προσδίδει μία πνευματική διάσταση. Η Δύση ποτέ δεν εγκατέλειψε εντελώς την πλατωνική σκέψη, αν και απέτυχε να τη συνδέσει με τη ρασιοναλιστική και θετικιστική φιλοσοφία. Ούτε μπορεί κανείς να αγνοήσει στοχαστές σαν τον Πασκάλ και τον Τζ. Τζηνς ή να διαγράψει τον εσωτερισμό του Μπεργκσόν. Ο Μπεργκσόν, ο Έντινγκτον, ο Τζ. Τζηνς, ο Πασκάλ, ο Μπέρναρντ Μπάβινκ και ο Χάιζενμπεργκ είναι τόσο σημαντικοί για τη δυτική σκέψη όσο ο Κοντ, ο Δαρβίνος, ο Μόλεσχολτ, ο Τσιόλμπα και ο Λαμάρκ. Για την ακρίβεια, είναι δύσκολο να βρούμε άθεο επιστήμονα και φιλόσοφο πριν τα μέσα του 19ου αιώνα.
Αντιθέτως, η μεταφυσική σκέψη και η πνευματικότητα απορρίφθηκαν εντελώς από πολλούς μουσουλμάνους διανοούμενους. Στο όνομα συγκεκριμένων αντιλήψεων, που συρρικνώθηκαν σε υπεραπλουστευτικά συνθήματα του τύπου «διαφωτισμός, δυτικοποίηση, πολιτισμός, νεωτερικότητα και πρόοδος», η μεταφυσική σκέψη και η πνευματική ζωή υποβιβάσθηκαν και υποτιμήθηκαν. Τέτοια συνθήματα χρησιμοποιήθηκαν και εναντίον παραδοσιακών μουσουλμανικών αξιών.
Χρησιμοποιούμε την έκφραση «ορίζοντες της ελπίδας» ως μεταφορά ενός ταξιδιού πέρα από την ορατή πλευρά της ύπαρξης. Σκεφτόμαστε την ύπαρξη ως ένα σύνολο, ενιαίο και αλληλοσυνδεόμενο. Όταν αυτή η σύνδεση απουσιάζει, δεν είναι δυνατό να αντιληφθούμε τα πράγματα όπως είναι στην πραγματικότητα, ούτε και να αισθανθούμε την ουσία της σχέσης τους με τον Δημιουργό. Οι επιστημονικοί κλάδοι, που σε μεγάλο βαθμό παράγουν τα συμπεράσματά τους, απομονωμένοι ο ένας από τον άλλο, καθώς και η επικρατούσα υλιστική φύση της επιστήμης που κατακερμάτισε την ύπαρξη και τη ζωή, δεν μπορούν να αποκαλύψουν την αλήθεια των πραγμάτων, της ύπαρξης ή της ζωής.
Ένα τέτοιο χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι οι ιατρικές έρευνες, τα αποτελέσματα των οποίων εμφανίζουν τους ανθρώπους σαν να συνίστανται από πολλούς διακριτούς μηχανισμούς. Οι συνέπειες είναι εύκολα ορατές: Η ύπαρξη απογυμνώνεται από το νόημά της και τη σύνδεση των ποικίλων χαρακτηριστικών της και παρουσιάζεται αποσπασματικά, λες και αποτελείται αποκλειστικά από ύλη. Ο μόνος τρόπος για να μπορέσουμε να καταλάβουμε και να εκτιμήσουμε τόσο τη ζωή, όσο και την ύπαρξη, είναι να τη βιώσουμε μέσα από το πρίσμα του πνεύματος και της μεταφυσικής σκέψης. Αρνούμενοι να το κάνουμε αυτό, αναγκάζουμε τη λογική να προσπαθήσει να κατανοήσει πράγματα πολύ πέρα από τη δικαιοδοσία της και ταυτόχρονα φυλακίζουμε τη νόηση εντός του πεδίου των αισθήσεων και των αντιλήψεων. Μόλις ακούσουμε, όμως, τον ήχο της συνείδησής μας ή του εσωτερικού μας κόσμου, καταλαβαίνουμε ότι το μυαλό μας δεν μπορεί να μείνει ποτέ ευχαριστημένο, ή έστω ικανοποιημένο, με ό,τι γίνεται νοητό μόνο με τις αισθήσεις.
Κάθε σπουδαία, διαχρονική και ολιστική θεώρηση βασίστηκε στα θεμέλια της μεταφυσικής και της πνευματικότητας. Όλος ο αρχαίος κόσμος βασίστηκε και διαμορφώθηκε από τέτοια ιερά κείμενα, από το Κοράνι, τη Βίβλο, τις Βέδες, τις Ουπανισάντ. Το να αρνούμαστε την ύπαρξη ή να λησμονούμε δυτικούς αντιματεριαλιστές διανοούμενους, επιστήμονες και φιλοσόφους, σαν τον Καντ, τον Καρτέσιο, τον Πασκάλ, τον Έγελο και τον Λάιμπνιτς σημαίνει ότι παραβλέπουμε και παραμελούμε ένα σημαντικό κεφάλαιο της δυτικής σκέψης.
Μονάχα αν εξετάσουμε την επιστήμη μέσα από το πρίσμα της μεταφυσικής, θα μπορέσουμε να φανταστούμε έναν νέο, καλύτερο κόσμο, που θα βασίζεται στη γνώση ή στην επιστήμη. Οι Μουσουλμάνοι δεν κατάφεραν ακόμα να καλλιεργήσουν την επιστήμη στην ουσιαστική της μορφή, δηλαδή μία επιστήμη που θα πηγάζει από το Κοράνι και τις μουσουλμανικές παραδόσεις, έτσι όπως αυτές διαμορφώθηκαν σταδιακά μέσα από το Κοράνι και τα χαντίθ. Η εφαρμογή της επιστήμης ή της τεχνολογίας από κάποια ανεύθυνη και εγωιστική μειοψηφία προκάλεσε στην ανθρωπότητα, κατά τη διάρκεια της ιστορίας, περισσότερες καταστροφές παρά καλό.
Εάν οι Μουσουλμάνοι θέλουν να βάλουν τέλος στη μακρόχρονη ταπείνωσή τους και να βοηθήσουν στη δημιουργία ενός καινούριου, ευτυχισμένου κόσμου, σε συνεργασία με τη Δύση, θα πρέπει να αντικαταστήσουν τις παρωχημένες θετικιστικές και υλιστικές θεωρίες με τον δικό τους παραδοσιακό τρόπο σκέψης, με τις δικές τους εμπνεύσεις. Με συνείδηση του πόνου και των προβλημάτων που έχουν περάσει, θα πρέπει να προσπαθήσουν πολύ για να προσδιορίσουν και να θεραπεύσουν τα προβλήματα των κοινωνιών τους.
Η αληθινή αντίληψη για την επιστήμη θα πρέπει να συνδέει την πνευματικότητα και τη μεταφυσική με μία κατανοητή, ολιστική θεώρηση των πραγμάτων, που θα μπορεί να καταδείξει την εσωτερική και αδιάσπαστη σχέση μεταξύ του επιστημονικού πεδίου και της ανθρώπινης ύπαρξης, ως ολότητας. Μονάχα μια αντίληψη που μπορεί να αγκαλιάσει το όλον αφ’ εαυτού, θα μπορούσε να χαρακτηριστεί πραγματικά ως επιστημονική. Αντιμετωπίζοντας κανείς την ύπαρξη ως ένα σύνολο διαφορετικών, διακριτών στοιχείων και προσπαθώντας να προσεγγίσει το όλον μέσα από αυτά, καταλήγει σε σύγχυση μέσα στην πολυπλοκότητα αυτών των στοιχείων. Αντιθέτως, αγκαλιάζοντας κανείς το όλον και μελετώντας τα μέρη του υπό το φως της γνώσης του συνόλου, καταλήγει σε λογικά συμπεράσματα σχετικά με την αλήθεια της ύπαρξης.
Η πνευματικότητα και η μεταφυσική δίνουν και στην τέχνη ευρύτερες διαστάσεις. Για την ακρίβεια, η τέχνη επιτυγχάνει την πραγματική της ταυτότητα μονάχα μέσω της πνευματικότητας και της μεταφυσικής. Έτσι, ο καλλιτέχνης ανακαλύπτει τον εσώτερο κόσμο της ανθρωπότητας, με όλα τα συναισθήματα, τον ενθουσιασμό, τις προσδοκίες, την απόγνωση και τις φιλοδοξίες. Ακόμη, με αυτόν τον τρόπο, ανακαλύπτει τις διάφορες μορφές σύνδεσης μεταξύ των συναισθημάτων αυτών και της εξωτερικής διάστασης της ύπαρξης και τις παρουσιάζει με τα μέσα της τεχνικής που διαθέτει. Η τέχνη εκφράζει την εσωτερική μας ουσία, η οποία κινείται διαρκώς, προσπαθώντας να επιστρέψει στην πηγή της. Με άλλα λόγια, ο καλλιτέχνης ενώνει τα διάφορα ερεθίσματα που ξυπνούν στο πνεύμα του πράγματα και γεγονότα από κάθε πλευρά της ζωής. Δείχνοντας τη σύνδεση νοούμενου και φαινόμενου, αποκαλύπτει μπροστά στα μάτια μας τα πράγματα στην ολότητά τους.
Δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι η πιο σημαντική πηγή της ύπαρξης, της σκέψης και της τέχνης, ακόμα και της αρετής και της ηθικής, είναι η μεταφυσική. Ολόκληρη η ύπαρξη μπορεί να γίνει κατανοητή με ασφαλή τρόπο μονάχα με σκέψη βασισμένη στη μεταφυσική. Αυτή μάς επιτρέπει να δούμε την ύπαρξη ως ολότητα και να ταξιδέψουμε στις βαθύτερες διαστάσεις της. Χωρίς την πνευματικότητα και τη μεταφυσική δεν μπορούμε να χτίσουμε κοινότητες με γερά θεμέλια και, χωρίς αυτά, οι κοινωνίες μας είναι διαρκώς αναγκασμένες να ζητιανεύουν. Οι κοινότητες που δεν έχουν στέρεα μεταφυσική βάση υποφέρουν συνεχώς από κρίσεις ταυτότητας.
Για να χτίσουμε έναν νέο, ευτυχισμένο κόσμο, όπου οι ανθρώπινες αρετές και αρχές θα αποκτήσουν την αξία που τους αναλογεί και όπου η διακυβέρνηση θα είναι αποτελεσματική και θα γεννά ελπίδα στον κόσμο, όλοι οι άνθρωποι, ανεξαρτήτως θρησκεύματος, θα πρέπει να ανακαλύψουν ξανά και να επανεξετάσουν την πνευματικότητα και τη μεταφυσική των μονοθεϊστικών θρησκειών.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου