Νοιώθω μόνος... και μαζί με τους άλλους!

Ανακαλύψτε τις κρυμμένες αιτίες...

Άρθρο της Όλγας Μουλάκη ψυχολόγου, περιοδικό Popular Medicine 2010.

Είμαι αρκετά χρόνια ψυχοθεραπεύτρια, τελευταία παρατηρώ πόσο συχνότερα αντιμετωπίζουν...
οι άνθρωποι το θέμα της μοναξιάς. Μπορεί να φαινόμαστε στους άλλους κοινωνικοί, να έχουμε φιλικές συναναστροφές ακόμα και ‘’συντροφική’’ σχέση αλλά μέσα μας να νοιώθουμε μόνοι, διαφορετικοί, χωρίς αληθινή επαφή κι επικοινωνία. «Γιατί νοιώθω έτσι; Τι μου συμβαίνει;», «τι κάνω λάθος;» αναρωτιούνται οι άνθρωποι. Έχουν δίκιο, μιλούν για μια από τις πρωταρχικές μας ανάγκες ως είδος, ν’ ανήκουμε, να μοιραζόμαστε, ν’ ανταλλάσουμε μεταξύ μας. Οι επιστημονικές έρευνες  πάνω σε θέματα κοινωνικής συμπεριφοράς στο κοντινότερο μας είδος, τους πιθήκους , έδειξε πόσο απαραίτητη είναι η ουσιαστική κοινωνική επαφή. Εκείνοι οι πίθηκοι που δεν τους αποδεχόταν η ομάδα, ήταν περισσότερο θλιμμένοι, μαζεμένοι και φοβισμένοι ή έγιναν περισσότερο επιθετικοί και ευερέθιστοι.

Η διαφορά μεταξύ μοναξιάς και μοναχικότητας…

Κάποιοι θέλουν να ζουν χωρίς πολλές συναναστροφές, έχουν επιλέξει ως  στάση ζωής (παροδικά ή μόνιμα), τη ‘’μοναχικότητα’’. Σ’ αυτήν την περίπτωση η μοναξιά δεν είναι τόσο οδυνηρή, μερικές φορές και ευχάριστα, εφόσον είναι μια συνειδητή επιλογή. Τις περισσότερες φορές όμως δεν διαλέγουμε τη μοναξιά, μας συμβαίνει χωρίς να καταλαβαίνουμε πως…

Ο "καταπληκτικός καινούργιος κόσμος" της μοναξιάς…

Φτιάξαμε ένα πολιτισμό για να ζούμε καλύτερα, και έτσι είναι όσον αφορά στις υλικές ανέσεις, δεν μάθαμε όμως πως να ‘’δημιουργούμε’’ πολιτισμό, πώς να ζούμε καλύτερα μεταξύ μας. Μαθαίνουμε πώς να χειριζόμαστε έναν ηλεκτρονικό υπολογιστή, μια ηλεκτρική σκούπα, πώς να οδηγούμε ένα αυτοκίνητο, μαθαίνουμε πως μπορούμε να γίνουμε καλύτεροι υπάλληλοι αλλά δεν μαθαίνουμε πώς μπορούμε να κάνουμε πραγματικές και ικανοποιητικές σχέσεις με τους άλλους. Γιατί κι αυτό είναι μια συναισθηματική δεξιότητα, που μαθαίνεται, εκτός σχολικού προγράμματος...

Οι άνθρωποι, αναπτύσσουμε έναν κοινωνικό κύκλο γύρω μας…

Οι συμμαθητές, οι συμφοιτητές,  οι συνεργάτες στη δουλειά, οι γνωστοί μας στη γειτονιά, η παρέα… Κι όμως, με ποιους μπορούμε, εκτός από το να γεμίσουμε ευχάριστα το χρόνο μας, να μοιραστούμε αυτά που πραγματικά νοιώθουμε ή σκεφτόμαστε; Με πόσους αισθανόμαστε εμπιστοσύνη και αποδοχή, ότι μας καταλαβαίνουν;

Κι όμως κρυβόμαστε πίσω από ''μάσκες'' και ρόλους…

Όσο μεγαλώνουμε τόσο περισσότερους ρόλους αναλαμβάνουμε π.χ. ως επαγγελματίες, ως σύζυγοι, ως γονείς. Οι ρόλοι μας συνδέονται με ευθύνες, επιβάλλουν περιορισμούς, συχνά επηρεάζουν τη συμπεριφορά και την έκφρασή μας, αφήνοντας σιγά σιγά μικρό περιθώριο στην αυθεντική, προσωπική μας έκφραση.  Από κομμάτια της ζωής μας καταλαμβάνουν όλο το χρόνο της καθημερινότητάς μας, και τελικά τον ίδιο μας τον εαυτό. Καταλήγει να μας φαίνεται πιο εύκολο να συναναστρεφόμαστε εκείνους με τους οποίους μοιραζόμαστε κοινούς ρόλους, τώρα - π.χ. επαγγελματικούς συνεργάτες, άλλους γονείς-,  ή μοιραστήκαμε στο παρελθόν, π.χ. παλιοί συμφοιτητές, συνάδελφοι από το στρατό, από το ν’ αναζητήσουμε εκείνους με τους οποίους μπορούμε να μοιραστούμε ένα πιο προσωπικό κομμάτι του εαυτού μας. Ένα μέρος της επιτυχίας τηλεοπτικών σειρών όπως «Τα φιλαράκια», το «Sex and the City» οφείλεται στο ότι απολαμβάνουμε αυτό που μας λείπει περισσότερο σήμερα: φίλοι που θα μας ακούσουν και θα τους ακούσουμε, που θα μοιραστούμε μαζί τους τις ανησυχίες μας όσο ανόητες ή προσωπικές κι αν φαίνονται, όπως το σεξ, που θ’ ανταλλάξουμε απόψεις με ειλικρίνεια. Δεν θα πούμε αυτό που ‘πρέπει’,  ‘θέλει ν’ ακούσει ο άλλος’ ή αυτό που θα μας κάνει να φαινόμαστε ‘εντάξει στα μάτια των άλλων’, αλλά αυτό που πραγματικά νοιώθουμε. Στις συμβατικές σχέσεις, στις σχέσεις αναγκαιότητας ή συμφέροντος το τίμημα είναι ο πραγματικός μας εαυτός.

Οι συμβατικές σχέσεις σκοτώνουν τις αληθινή επαφή…

Όταν εκφραζόμαστε μέσα από ένα ρόλο, ένα προσωπείο ή μέσα από την εικόνα που θέλουμε να δείξουμε στους άλλους και όχι με τον πραγματικό μας εαυτό, με τις πραγματικές του σκέψεις και τ’ αληθινά του συναισθήματα, τότε νοιώθουμε μοναξιά. Όσο λιγότερα κομμάτια του αληθινού εαυτού μας μοιραζόμαστε με τους άλλους τόσο μεγαλύτερη μοναξιά νοιώθουμε. Συχνά το αίσθημα της μοναξιάς δημιουργεί ένα φαύλο κύκλο: όσο πιο μόνοι νοιώθουμε τόσο περισσότερο φοβόμαστε ν’ ανοιχτούμε στους άλλους, παρόλο που βαθιά μέσα μας θέλουμε το αντίθετο. Μοιάζει σαν μια φωνή μέσα μας λέει μην το πεις αυτό θα φανείς γελοίος, χαζός, θα φανείς διαφορετικός, θα φανείς αγενής, οι άλλοι δεν θα σε καταλάβουν, θα σε κοροϊδέψουν, δεν θα σε θέλουν πια. Με δύο λόγια ενδόμυχα φοβόμαστε την απόρριψη και την ντροπή.

Ο φόβος της αρνητικής κριτικής…

Οι άνθρωποι που νοιώθουν έντονο αίσθημα μοναξιάς συνήθως κρύβουν στο βάθος ανασφάλεια για τις κοινωνικές τους ικανότητες ή και μια αίσθηση προσωπικής μειονεξίας. Ανησυχούν υπερβολικά για την εικόνα τους στα μάτια των άλλων. Συγκρίνουν τον εαυτό τους και νοιώθουν σαν να είναι «λίγοι», «όχι αρκετά καλοί, ικανοί ή εντάξει» σε σχέση με τους άλλους. Αυτό το αίσθημα μειονεξίας προσπαθούν να καλύψουν και να βρεθούν στην απέναντι όχθη,  δηλ. να νοιώσουν μαζί με τους άλλους, αλλά συχνά καταλήγουν να νοιώθουν ακόμα πιο μόνοι και πιο μόνοι ή διαφορετικοί.

Μάθαμε να ''κλεινόμαστε'' μέσα στα προβλήματά μας…

Το αίσθημα της μοναξιάς γίνεται ακόμα εντονότερο, όσο σημαντικότερα θέματα ζωής αντιμετωπίζουμε αλλά μας είναι δύσκολο να τα μοιραστούμε με τους άλλους… Αυτό συμβαίνει όταν αντιμετωπίζουμε κάποια σημαντικά προβλήματα π.χ. επαγγελματικά ή οικονομικά, όταν περνάμε κάποια κρίση π.χ. συναισθηματική, μια σημαντική απώλεια, ή όταν ζούμε κάποια ιδιαίτερη εξελικτική φάση ζωής, όπως η αλλαγή ηλικίας ή δεκαετίας. Τότε, μπορεί να είμαστε μαζί με τους άλλους αλλά να νοιώθουμε εξαιρετικά μόνοι.. Σαν να κινούμαστε σε διαφορετικά μήκη κύματος και να μην ξέρουμε πώς να γεφυρώσουμε την απόσταση.

Η γυναικεία μοναξιά γίνεται πιο έντονη…

Συχνά οι γυναίκες κατά τη διάρκεια της δεκαετίας των  30 αντιμετωπίζουν μια βαθιά κρίση ζωής. Σε κάποιες λείπει μια μόνιμη ή ικανοποιητική  σχέση ενώ το περιβάλλον τους αλλάζει, οι άλλοι παντρεύονται, οργανώνουν μια πιο ‘’συντροφική’’ ζωή, κάνουν παιδιά. Οι γυναίκες με παιδιά, περνάνε κρίση όταν αισθανθούν ότι  ‘’μεγαλώνουν’’ κι αρχίζουν ν’ αναρωτιούνται ‘’που’’ έχουν χάσει τον εαυτό τους όλα αυτά τα χρόνια που ήταν μόνο μητέρες ή εργαζόμενες-μητέρες, που πήγαν τα όνειρα τους, όλα αυτά που ήθελαν κάποτε αλλά…

Κι άντρες νοιώθουν μόνοι…

Από τα 40 και μετά, που βλέπουν τη φυσική κατάσταση ν’ αλλάζει, οι άντρες συνήθως περνούν μια εσωτερική κρίση. Μοιάζει ν’ αναρωτιούνται ‘’και τώρα τι κάνουμε; Νοιώθουν σαν να τους λείπει η ικανοποίηση και η χαρά που αντλούσαν από τη ζωή. Σ’ αυτές τις περιόδους μπορεί να συνεχίζουν να συναναστρέφονται τις παλιές τους παρέες, όμως μέσα τους στο βάθος να νοιώθουν ένα ‘’κενό’’,  αποκλεισμένοι μέσα στα τείχη της δικής τους μοναξιάς...

Ας ανακαλύψουμε την ξεχασμένη επαφή με τους άλλους…

Όλοι έχουμε ανάγκη μια ζεστή αγκαλιά, έστω ένα πρόσωπο για το οποίο θα είμαστε σημαντικοί, που θα μας ακούσει, θα προσπαθήσει να μας καταλάβει, θ’ ανταποκριθεί στις αγωνίες και τους προβληματισμούς μας, θα υποστηρίξει τις προσπάθειες μας έστω κι μ’ ένα εγκάρδιο χαμόγελο, ένα φιλικό χτύπημα στην πλάτη, που θα διασκεδάσουμε πραγματικά παρέα. Κι όμως αυτή η καλή παρέα συχνά λείπει. Οι άνθρωποι όσο μεγαλώνουν γίνονται  περισσότερο καχύποπτοι και επιφυλακτικοί  στους άλλους, πιο κλειστοί στο να μοιραστούν αυτά που τους αφορούν και τους αγγίζουν πραγματικά. Συχνά δεν ξέρουν πώς να μιλήσουν και ν’ ανοιχτούν στους άλλους, πώς να διαλέξουν ή να κάνουν φίλους, έχουν αποκτήσει πάρα πολλά ‘’πρέπει’’ ή έχουν οργανώσει τη ζωή τους ώστε να μην υπάρχει χρόνος και χώρος για τους άλλους. Στις άκρες αυτού του προσωπικού κουβαριού βρίσκονται οι πραγματικές αιτίες της μοναξιάς μας… Το θέμα είναι  θέλουμε να ζούμε μόνοι επειδή φοβόμαστε, δεν ξέρουμε ή δεν τολμάμε να τις αντιμετωπίσουμε; Αν δώσουμε στον εαυτό μας την ευκαιρία μπορεί ν’ ανακαλύψουμε αυτό που τώρα  φαίνεται απίστευτο: πόσοι άνθρωποι μπορεί να είναι ‘’έξω εκεί’’ και να περιμένουν κι εκείνοι μια ''επαφή'' …

www.olgamoulaki.gr